Maruza-6 Ovqat hazm qilish va ovqatlanishning yoshga oid fiziologiyasi va gigiyenasi. Ayiruv tizimining yoshga oid fiziologiyasi va gigiyenasi Reja

Siydik ayrishining yoshga oid xususiyatlari. Buyrak bolalarda kattalarga qaraganda pastroqda turadi. Shunda ham o’ng buyrak chap buyrakka qaraganda pastroqda joylashgan. 13 yoshgacha buyraklarnipg vazni, tuzilishi, funksiyasi o4zgarib boradi. Yangi tug‘ilgan bolada buyrakning vazni 11-12 g, 1 yoshda 36-27 g, 5 yoshda 55-56 g, 7 yoshda 82-84 g, 13 yoshda 100-102 g, 15 yoshda 115- 120 g bo’ladi. Bola o’sib rivojlangan sari buyrak massasi va fiziologik xususiyatlari o'zgarib boradi, lekin bu jarayonlar ayniqsa bola hayotining birinchi yilida 13-15 yoshida (balog4atga yetilishi) va 20 yoshida sezilarli darajada bo’ladi. Yosh ulg4aygan sari qovuqning hajmi 200 ml. ga teng bo4lsa, 10 yoshli bolalarda 600 ml. ga 12 yoshli bolalarda esa 1000 ml. ga teng bo‘ladi. Biroq qovuq butunlay to ‘lmasdan turib siydik chiqarilishi mumkin.
Emadigan bolalarda siydik hosil bo‘lishi bola tanasining har m2 sathiga hisoblaganda kattalarnikidan 2-3 marta ortiq bo4ladi. 7-9 yoshgacha kamayib jinsiy balog4at, yoshida bir oz ortadi. 1-3 yoshda bir kechakunduzda 760-820 sm3 5-6 yoshda 1 dm3, 7-8 yoshgacha 1-3 dm3 12-13 yoshgacha 1,9 dm3 siydik hosil bo‘ladi.
Bolalarda moddalar almashinuvi jadal borganidan siydikning tarkibi kattalarnikidan farq qiladi, tarkibida organik moddalar va mineral tuzlar nisbatan kam boiadi. Yosh ortishi bilan siydikning tarkibi va xossasi o’zgarib boradi. Bolalarda siydik ko4proq hosil bo’ladi. Bir yoshgacha bo’lgan bola bir sutkada 350-380 ml, bir yoshda 750 ml, 4-5 yoshda 11 atrofida, 10 yoshda 1,5 1, 15-16 yoshda 21 siydik ajratadi. Bir yoshda siydik ajratishga shartli refleks hosil bo'lmaydi, shu sababli bola siydik tutib turolmaydi, chunki siydik chiqarish nerv markazlari yaxshi rivojlanmagan bo'ladi. 2 yoshdan boshlab siydik tutib turishga shartli refleks hosil bo‘la boshlaydi va tobora rivojlanib boradi.


Sinov savollari.

1. 
   So‘lak bezlari qaerda joylashgan va ular qanday moddalar ishlab chiqaradi?
   
2. 
   Me’da bezlari bir kecha kunduzi qancha shira ajratadi? Me’da shirasining xlorid kislotasini xazm tizimi faoliyati uchun muhim bo‘lgan qanday vazifalarni bajaradi?
   
3. 
   Me’da osti bezining atsinar qismi bir kecha-kunduzda necha litr shira ishlab chiqaradi? SHira enzimlarining ta’sir etish mexanizmi nimalardan iborat?