Маъруза №2 Мавзу: Оксидланиш ва қайтарилиш реакцияларига асосланган титрлаш моҳияти ва методлари

МАЪРУЗА №2
Мавзу: Оксидланиш ва қайтарилиш реакцияларига асосланган титрлаш моҳияти ва методлари
Оксидланиш ва қайтарилиш методларида ионларнинг электрон олиши ва бериши билан боғлиқ бўлган реакциялар қўлланади. Модда электрон берса қайтарувчи, электрон олса оксидловчи бўлади.ҳар икки реакция бир вақтнинг ўзида боради.
Асосий оксидловчилар ва қайтарувчилар
Стандарт эритмалар сифатида кучли (ёки ўртача) оксидловчилар ёки қайтарувчиларнинг эритмалари ишлатилади
Оксидловчилар: КMnO₄, K₂Cr₂O₇, Ce(SO₄)₂, (NH₄)₂S₂O₈,NaBiO₃, PbO₂, H₂O₂ (ишқорий муҳитда), Fe^3,I₂ ва бошқалар.
+айтарувчилар: SnCI₂, Cr^2, H₂O₂ (кислотали муҳит),Ti^3, Na₂S₂O₃, Na₃AsO₃, H₂C₂O₄, аскорбин кислота ва бошқалар.
Методнинг номи ишлатиладиган ишчи эритманинг номи билан аталади.(масалан, перманганатометрия, хроматометрия цериметрия,аскорбинометрия иодометрия ва ҳ.к.).Бу методда ишлатиладиган реакциялар тез ва стехиометрик равишда бориши керак.
Индикатор сифатида эритманинг оксидлаш потенциалига қараб рангини ўзгартирадиган органик бўёқлар ишлатилади. Реактивнинг ортиқча миқдори билан индикаторнинг ранги ўзгарса, уларга махсус индикаторлар дейилади.
Оксидланиш ва қайтарилиш методлари билан:
1) яхши эрийдиган, ёмон эрийдиган, учувчан, кучли ва кучсиз қайтарувчиларни ва оксидловчиларни аниқлаш мумкин.
2) оксидловчи ёки қайтарувчилар билан ёмон эрийдиган бирикмаларни ҳосил қилувчи (BaCrO₄, Ag₂CrО₄) ионларнинг барчасини аниқлаш мумкин.
Тез, стехиометрик равишда реакцияга кирувчи оксидловчилар ва қайтарувчилар бевосита метод билан, ёмон эрийдиган кучсиз оксидловчилар ва қайтарувчилар, эса оксидловчилар ёки қайтарувчилар билан ёмон эрийдиган бирикмалар ҳосил қилувчи ионларни ўрин алмашиш методи билан аниқланади (билвосита метод).
Баъзан элементлар аралаш ҳолда (Sn^4, Sn^2, ва Fe^3,Fe^2...)
бўлиши мумкин. Бу ҳолда аниқланувчи ионни қайси ҳолда аниқланиши қулай бўлса, шу ҳолга ўтказиб олинади, яъни дастлабки ишлов берилади. Бунда:
1)мумкин қадар кучли оксидловчилар ёки қайтарувчилардан фойдаланиш керак;
2)ишлов берувчи реагентнинг ортиқча миқдори осонлик билан йўқотилиши керак.
Кўпинча моддаларни қайтариш учун металл амалгамаларидан фойдаланилади.