Маъруза №2-3 организмга ташқи мухит патоген омилларининг таъсири

Электр токини таъсири. Электротравма.
Электр токини таъсири, унинг физик параметрларига, электр токини организмни қаеридан ўтишидан ва организмни функционал ҳолатига боғлиқ бўлади. Электр токига энг кўп қаршиликни жароҳатланмаган тери кўрсатса, қон ва лимфа энг кам қаршилик кўрсатади.
Электротравма оғирлигини ток йўналишида жойлашган ички органлар жароҳати билан белгиланади. Электр токи таъсирида, биологик тўқималарда физик ва химик ўзгаришлар ётади.
Электр токини организмни турли қисмлари турлича ўтказади. М: суюқ муҳитлар электрни яхши ўтказса, суяк, эпидермис ва бўғимлар диэлектрик бўлиб, электр токини ёмон ўтказади.
Тўқималардан электр токи ўтаётганда атом ва молекулаларни қутблайди, зарядланган заррачаларни фазодаги ориентировкасини ва уларнинг ҳаракатини тезлаштиради. Электрик энергия организмда иссиқлик энергиясига айланади.
Ҳужайра мембранасида ионларни концентрацияси ўзгаришидан, биопотенциаллар ҳосил бўлиши бузилади. Нерв ва мушак тўқималарида патологик таъсирланиш юзага келади. Бундан ташқари электр токи организмдаги коллоидлар таркибини ҳам ўзгартиради.
Шундай қилиб, электротравма патогенезида электрохимиявий, электротермик ва электромеханик таъсирлар комбинацияси ётади.
Электр токини юракдан ўтиши ёмон оқибатларга олиб келади, бунда юрак фибрилляцияси узоқ муддат давом этади. Юрак фаолиятини бузилиши, электр токини юрак орқали ўтмаганда ҳам кузатиш мумкин, бу ҳолат венадаги қон айланишни бузилиши ёки vagus тонусини ортиши билан боғлиқ бўлади.
Электротравмада нафасни бузилиши, нафас марказини параличи туфайли келиб чиқади. Нафас йўллари ва овоз пайларини спазми нафас олишни янада қийинлаштиради. Бундай ҳолат 70-80% куйишда кузатилади, суяклар орқали электр токи ўтганда нордон фосфорли охакдан ташкил топган, ичи бўш “маржонлар” ҳосил бўлади.
Электролиз, тўқималардан паст частотали ёки доимий ток ўтганда кузатилади. Бу эса қутбланишга, анод (+) остида нордон муҳит, катод остида (-) ишқорий муҳитни юзага келтиради.
Чақмоқ – организмга ўта қисқа муддат ичида таъсир этади. Унинг кучланиши баъзида миллион вольтгача етиши мумкин. Бу ҳолат ўлим билан тугайди, чунки бу вазиятда нафас параличи ва юрак тўхташи кузатилади.