Маъруза №2-3 организмга ташқи мухит патоген омилларининг таъсири

Ион нурларини инсон организмига таъсири.
Ионлар нурлари, юқори энергия эга бўлиб, организмга кириб, ўша ерни ионизациялайди.
Ион нурларини таъсир этиш механизмида, радиацион, физик-кимёвий ва биохимик ҳодисалар ётади. Ион нурлари молекулалар ичига кириб, уларни ионизациялайди, уларни қўзғатади, маҳкам боғларни парчалайди, натижада улардан эркин радикаллар ажратиб чиқади, бундай таъсирни бевосита таъсир деб атаймиз.
Билвосита таъсирда, яъни бевосита ион нурлари таъсир этилганда, молекулаларни ионизацияси натижасида ҳосил бўлган моддалар, юқори биологик активликка эга бўлганлиги учун, ионизацияга учрамаган молекулаларни ионизациялайди.
Энг муҳим радиохимик ўзгаришлар сифатида сувни радиолизини кўрсатиш мумкин, бу эса асосий эритувчи бўлиб, организмни 65-70%ни ташкил қилади.
Сувни ионизацияси туфайли, эркин Н⁺, ОН⁺ радикаллари ҳосил бўлади, улар эса қўзғалган сув молекуласи билан ўзаро бирикадилар, бу эса қўшимча водород перекиси, гидропероксид радикали, атомар О₂ ва х.к. хосил бўлади.
Бу ҳосил бўлган радикаллар оқсил ва ферментлар билан ўзаро боғлар ҳосил қилади ва уларни зарарлайди. Эркин радикаллар ДНК кимёвий тузилишига ҳам таъсир этади.
Ион нурлари: 1. Ҳужайрани генетик аппаратига,
2. Барча ҳужайра органоидларини зарарлайди,
3. Қон ҳосил қилиш системасига ,
4. Лимфа тўқимасига,
5. Организмни иммунобиологик хусусиятига ёмон
таъсир кўрсатади.
6. Ташқи ва ички қон йўқотиш кузатилади, яъни геморрагик
Синдром чақиради.
7. Нерв системасига, эндокрин, ошқозон-ичак трактига ҳам
салбий таъсир этади.
Ўткир нур касаллиги
Унинг бу касалликни кечиш даражаси, ривожланиш тезлиги ва касалликни тугаши организмни қанча дозада нурланганига боғлиқ бўлиб, бир неча формалари тафовут қилинади:

1. 
   Церебрал формаси. Ўткир нур касаллигини ушбу формасида ўлим организмни нур олаётганда ёки бир неча соат ичида рўй беради. Радиацион нурлар МНСда қайтариб бўлмайдиган ўзгаришлар чақиради. Бу асосан бош мия ва гипоталамусни зарарланиши, булар эса паралитик синдромга, қон-томирлар тонусини пасайиши ва терморегуляцияни бузилиши билан намоён бўлади.
   
2. 
   Ичак формаси. Нур касалликни ушбу формасида ичак эпителийсида митотик бўлиниш тўхтайди, кўп миқдорда ўлади, организмдан оқсил, электролитлар, сув йўқолади, ичакни шиллиқ қавати ялонғоч бўлиб қолади, натижада инфекция кириши учун қулай шароит яратилади, бундан ташқари токсик моддалар таъсирида шок ҳолатига ҳам тушиши мумкин.
   

Клиник картинаси: Қайт қилиш, анорексия, ҳолсизланиш, тана ҳароратини ортиши, ахлатда қон бўлиши, ичакларда оғриқ ва паралитик ичак тутилиши кузатилади, ичак деворини барьер функцияси бузилиши ҳисобига перитонит келиб чиқиши мумкин.

3.