Маъруза №1\



Download 293,5 Kb.
bet15/29
Sana24.02.2022
Hajmi293,5 Kb.
#253329
TuriЛекция
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   29
Bog'liq
Маъруза 1

Сублингвал ва буккал
Оғиз бушлиги шиллик кавати кенг кон айланиш тизимига эга, шу сабабали у оркали суриладиган дори воситалари кон айланиш тизимига тез утади ва таъсир эта бошлайди.
ДВ сублингвал берилганда меда шираси таъсирига учрамайди ва жигарни айланиб утганлиги сабабли биотрансформацияланмайди. Одатда куп холларда стенокыардия хуружини бартараф этиш учун нитрогилицерин, гипертоник кризларда эса нифедипин ва клофилин сублингвал кулланилади
ДВни тез-тез сублингвал куллаганда огиз бушлиги шиллик кавати таъсирланиши мумкин.
ДВ ни огиз бушилиги шиллик кавати оркали юборишни бошка куриниши буккал йулдир. Бунинг учун махсус дори шаклларидан фойдаланилади, улардан биритез сурилишни таъминласа, бошкаси таъсир давомийлигини узайтиради. Мисол булиб нитроглицериннинг буккал шакли булган тринитролонг хизмат килади, у тагнай шиллик каватига ёпиштириладиган биополимер асосидаги моддадир.
Ректал (тугри ичак) юбориш
Тугри ичак куюк кон ва лимфа томирлар тизимига эга. Шу сабабли купгина ДВ (айникса, ионлашмаган ва ёгда эриёдиган бирикмалар) унинг шиллик кавати юзасидан яхши сурилади. Тугри ичак пастки кисмидан суриладиган ДВ жигарни айланиб утиб, пастки геморраидал веналар оркали кон айланиш тизимига утади.
Свечалар (ректал суппазиториялар) ва суюкликлар хукна ёрдамида ректал юборилади. ДВ ларни бу юбориш усули махаллий (масалан, ярали колитда) ва тизимли самара олиш учун ишлатилади.
Бу йулнинг камчиликларига сурилиш тезлигининг ва туликлигининг индивидуал узгариб туриши, психологик характердаги кийинчилик ва куллашнинг нокулайлиги (ишда, саёхат чогида ва б.). киради.
Дориларни ректал юбориш меъда шиллик каватини таъсирланишидан саклайди. Бундан ташкари, ДВ огиз оркали юбориш кийинлашган ёки мумкин булмаган холатларда (кунгил айниши, кайт килиш, кизилунгач спазми ёки тутилиши) ректал юборилади.

Вена ичига юбориш


ДВ ни вена ичига юбориш тез самара олиш, аник дозалаш, ножуя таъсирлар юзага келганда дори юборишни тезда тухтатишга, шунингдек меъда шиллик каватини таъсирлантирувчи ва МИЙ дан сурилмайдиган воситаларни юборишга имкон беради.
Куллардан тилгача кон келиш вакти 13+3 сонияни ташкил этади. Купгина ДВ учун, шундай циклнинг 4-5 марта кайтарилишига тенг вакт, дорининг конда бир текисда таркалиши учун етарли булади. Шундай килиб вена ичига юбориш дорини терапевтик самарасини юзага чикишини анча тезлаштиради.
Вена ичига ДВ ни юборишда эхтиёт булиш лозим, чунки дори моддаларини вена атрофидаги тукималарга тушиши уларни каттик таъсирлантириши ва хатто некроз чакириши мумкин. Бу усулдан узок вакт фойдаланиш веноз тромбоз ривожланишига олиб келиши мумкин. Вена ичи инъекциялари гепатит В ва ОИТС юкишининг асосий йулларидан хисобланади.

Артерия ичига юбориш


Бир катор касалликларни (жигар, оёк-куллар, юрак) даволашда кулланадиган, тез метаболизмланадиган ёки тукималар билан богланадиган дорилар артерия ичига юборилади.
Масалан, тромболитикларни интракоронар ёки антибиотикларни интракаротид юбориш.
Бунда тизимли таъсиридан кочиб, дорининг факат керакли аъзодаги юкори концентрациясини хосил килишга эришилади.
Шуни эсда тутиш керакки, артерия тромбози вена тромбозига Караганда жуда жиддий асорат булиб хисобланади.
Мушак орасига юбориш
Дорини мушак орасига юбориш самарани нисбатан тезрок юзага чикишини (эрийдиган моддалар 10-30 дакика ичида сурилади) таъминлайди.
Шундай килиб, уртача таъсирлантириш хусусиятига эга, хамда депо дориларни юбориш мумкин булади.
Дориларни мушак орасига юбориш махаллий огрик ва хатто абсцесс чакириши мумкин.
Инъекцияларни асаб тугунлари якинига юбормаслик лозим, чунки таъсирлантирувчи моддалар асаб толаларини жарохатлаши мумкин, натижада кучли огрик, баъзан мушак фалажланишига олиб келади. Нинанинг кон томирига тасодифан тушиб колиши хавфли хисобланади.
Тери остига юбориш
Тери остига юборишда дори моддаларини сурилиши вена ёки артерия ичига юборишга караганда анча секин, табиийки, терапевтик самара хам шунга мос булади. Аммо, дорини йигилиши туфайли самара хам узок сакланади.
Периферик кон айланиш етишмовчилигида (масалан, шокда) тери остига юбориладиган моддаларнинг сурилиши хам ёмонлашувини эсда саклаш лозим.

Ингаляцион юбориш


ДВ ингаляцион юборишда, уларнинг липофиллигидан келиб чикиб, моддалар тез сурилиб хам махаллий ва тизимли таъсир этади.
ДВ ни ингаляцион юбориш сурилиш вактини тезлаштиради, нафас тизимига танлаб таъсир курсатишини, хамда газсимон ва учувчан моддаларни юборишни таъминлайди.
Ингаляцион дори воситаларини куйидаги куринишда юборилади:
-Аэрозол(β-адреномиметиклар, кортикостероидлар, антибиотиклар);
-Газлар (учувчан )онастеиклар, газсимон дори воситаларини(наркоз учун эфир, фторатан) юборишни ягона йули ингаляцион усулдир;
-Парашок(хромогликатлар, кортикостероидлар).
У ёки бу натижага эришиш дори воситани бронхиал тизимга (бронхлар , бронхиолалар, альвиолалар) утиш даражасига боглик. Агар дорилар булакчалари альвиолаларга утудиган булса, инголяцион юбориш сурилишни тезлаштири мумкин, чунки альвиола катта юзага эга ва сурилиш нозик деворлар оркали амалга оширилади.
Масалан, нитроглицирин инголяцион юборишда, энтерал усулдан фарк килиб, бевосита кон айланиш тизимига утади.
ДВни нафас тизимига танлаб таъсир этишига эришиш учун, масалан, бронхиал астмани даволаш учун, дорини асосий кисми урта ва кичик калибрли бронхларга таркалиши керак. Умумий самарани юзага келиш эхтимоллиги умумий кон айланишига тушган микдорига боглик.
Ингаляцион юбориш учун махсус мосламалардан фойдаланилади:
-Газ проппеллен саклайдиган дозаловчи аерозолли ингалятор;
-Нафас билан фаоллаштириладиган курук парашоксимон моддалар юбориш учун ингалятор (турбухалер);
-Небулайзер.
Бунда ДВни кириши дори булакчалари улчамига, ингаляция техникаси ва нафас олиш хажми тезлигига боглик. Купгина аэрозоли ингаляторларни куллашда ДВни умумий дозасидан 23-30%гина нафас тизимига тушади(респирабелли фракция). ДВнинг колган кисми огиз бушлиги ва халкумда ушланиб колади, кейинчалик умумий, купинча ножуя таъсир келтириб чикаради.
Ингаляцион шаклларни етказиб бериш учун яратилган Янги технологиялар–парашоксимон инголяторлар– дорини респирабел фракциясини 30-50%га оширишга имкон беради. Парашоксимон инголяторлар турбулент оким хосил килишга асослснган булиб, курук модданинг катта булакларини кучли хаво окими ёрдамида майда булакларга булайди натижада улар нафас йулининг дистал кисмларига яхши етиб боради. Парошокли ингаляторларнинг устунлиги газ-перепеллентнинг йуклигидир, чунки улар атроф учун негатив таъсир курсатади. Дори воситаларини куллаш усулидан келиб чикиб курук моддаларни юбориш учун ингаляторлар булинади- ёки улар ингаляторга бириктирилган ёки ингаляторга махсус дори шакли куринишида киритилади.
Нафас Билан фаоллаштирилувчи ингаляторлар (турбухалерлар) дорини нафас йулларига тушишини осонлаштиради, чунки нафас олишни координацияланишини ва ингалятор балончасига босишни талаб этмайди; дориуртачанафас олишда хам нафас йулига тушади ва даволашдан самара ошади.
Респирабел фракцияни оширувчи бошка йул спейсер ва нибулайзер туридаги ёрдамчи ускуналарни куллаш ёрдамида амалга оширилади.
Спейсерлар дозаловчи аэрозоли инголяторлар билан бирга кулланилади. Спейсер бемор огиз бушлиги ва инголятор орасидаги масофани узайтиради. Натижада дорини балондан чикишидан то огиз бушлигига тушгунча булган вакт оралиги узаяди, бу вактда булакчалар ортикча тезликдан кутилишади, бунда ДВнинг куп микдордаги булакчалари спейсерда керакли улчамда суспензияланади, газ пропеллент эса бугланади. Бунда аэрозол окими тезлиги пасаяди, жумладан хикилдокнинг орка деворига таъсири хам камайади. Беморлар фреоннинг совук таъсирини кам сезишади ва уларда рефлектор йутал кам пайдо булади. Спейсернинг асосий хусусияти–хажм ва клапанларнинг борлиги. Катта хажмли сейсерларни куллаш юкори Самара беради; клапанларнинг мавжудлиги аэрозолни йуколишини олдини олади.
Небулайзерлар – хаво ёки кислородни босим остида дори моддаси оркали кучли оким утиши ёки препаратни ультратовуш тебраниши хисобига ишлайдиган курилма. Хар иккала холда хам препаратнинг кичик аэрозолли булакчалари аралашмаси хосил килинади ва бемор мундштук ёки юз никоби оркали нафас олади. Препарат дозаси 10-15 дакика давомида, бемор мутадил нафас олгунча, етказиб берилади. Небулайзерлар махаллий ва умумий самара нисбати энг мувофик булган куринишда максимал терапевтик натижа курсатади; дори нафас йулига максимал утади , кучли нафас олиш шарт эмас, бу болаларда ва кассалликнинг турли огирлик даражаси Билан касалланган беморларда дорини юборишга имкон беради. Небулайзерларни хам уйда , хам стационарда куллаш мумкин.
Таъсирлантирувчи ДВларни инголяцион йул билан юбориш имкони йук. Газсимон моддолар куллаганда инголяцияни тухтатиш улар таъсирини тезда тухташига олиб келади.
Ингаляцияловчи ДВни, масалан, наркоз воситалари, атрофдаги одамларга таъсир этишини ёдда тутиш лозим. Бундан ташкари ДВни инголяциясида моддалар упка веналари оркали юракни чап булакларига дархол тушади ва кардиотоксик таъсир курсатиши мумкин.

Download 293,5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   29




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish