Маъруза 1 Электр юритмага оид умумий маълумотлар, унинг вазифаси ва тузилиши

Маъруза 3


Ўзгармас ток электр юритмаларининг электр механик хусусиятлари
Мустақил ва параллел қўзғатишли ўзгармас ток электр юритмаларининг электр механик хусусиятлари

Бу турдаги электр двигателлар учун кучланишлар баланси тенгламаси қуйидагича ифодаланади:

бу ерда - электр двигател якоридаги кучланиш,
якор эюк.
якор токи,
якор қаршилиги
ва харакатлантирувчи момент М=сФ эканлигини хисобга


1-расм.
Мустақил қўзғатишли ўзгармас Параллел қўзғатишли ўзгармас ток электр двигатели ток электр двигатели

олганда уларнинг механик тавсифлари қуйидагича ифодаланади :

(1)
бу ерда: –айланиш тезлиги;
U - электр двигател якоридаги кучланиш
Ф - электр двигателнинг магнит оқими
с - электр двигателнинг тузилишига боғлиқ коэффициент
М - электр двигателнинг харакатлантирувчи моменти
R_я - якор қаршилиги
R_қ - қўшимча қаршилик
Юқорида айтилганидек, формула (1) да кучланиш U=U_н , магнит оқими Ф=Ф_н ва қўшимча қаршилик R_қ=0 бўлса, механик тавсиф табиий бўлади ва унинг графиги қаттиқ бўлади, яъни озгина қия тўғри чизиқ бўлади (2-расм ).

2-расм. Мустақил ва параллел қўзғатишли ўзгармас ток электр двигателларининг табиий механик тавсифи графиги

Фмула (1)да : - салт юриш тезлиги
- тезликнинг пасайиши
Электр двигателнинг харакатлантирувчи момент чулғамларининг токига боғлиқ бўлади. Тезликнинг токка боғлиқлиги ω=ƒ(I) электр механик тавсиф дейилади ва қуйидаги формула билан ифодаланади:


Кучланиш, магнит оқимининг миқдорларини ўзгартирилса ёки якор занжирига қўшимча қаршиликлар уланса сунъий тавсифларни олиш мумкин
Кучланишнинг миқдори ўзгартирилса, U_Н>U₁>U₂>U₃- табиий тавсифга нисбатан салт юриш тезлиги ω₀ ўзгаради, тезликнинг пасайиши Δω ўзгармайди. Бунда табиий тавсифга параллел бўлган сунъий тавсифлар хосил бўлади. Уларда қаттиқлик ўзгармайди (3- расм).

3-расм. Кучланиш миқдори ўзгаргандаги сунъий механик тавсифлар графиклари

Магнит оқимининг миқдори ўзгарганда Ф_Н>Ф₁>Ф₂>Ф₃ – табиий тавсифга нисбатан салт юриш тезлиги ω₀ хам, тезликнинг пасайиши Δω хам ўзгаради, Бунда турли қияликка эга бўлган сунъий механик тавсифлар хосил бўлади ( 4- расм).

4 – расм. Магнит оқими миқдори ўзгаргандаги сунъий механик тавсифлар графиклари

Электр механик сунъий тавсилар бир нуқтада кесишадилар (5-расм).

5- расм. Магнит оқими миқдори ўзгаргандаги сунъий электр механик тавсифлар графиклари
Якор занжирига қўшимча қаршиликлар уланганда R_ЯҚ1Қ2Қ3 - табиий тавсифга нисбатан салт юриш тезлиги ω₀ ўзгармайди, тезликнинг пасайиши Δω ўзгаради. Бунда бир нуқтадан чиқувчи ва қиялиги ортиб борувчи сунъий механик тавсифлар хосил бўлади ( 6- расм). Қиялик ортиб бориши билан бу тавсиларнинг қаттиқлиги камайиб боради.


6 – расм. Якор занжирига қўшимча қаршиликлар уланганда сунъий механик тавсифлар графиклари
Электр юритма маълум ишни бажараётганида унинг кўрсаткичлари табиий механик тавсифда жойлашишлари керак. Сунъий механик тавсифлар ишга тушириш, тезликни ростлаш жараёнларини амалга оширишда қўлланилади.