Ma’ruza 1 Elektr energiya sifatini ko‘rsatuvchi asosiy kattaliklar. Reja

YUqori garmonikalar tufayli quvvat yo‘qotilishi
Elektr ta’minoti elementlaridan yuqori garmonikali toklarning o‘tishi natijasida aktiv quvvatning qo‘shimcha yo‘qotilishi seziladi, quyida biz ularning bazilari bilan tanishib o‘tamiz:
1. Sinxron yuritkichlardan o‘tuvchi yuqori garmonikali toklar hosil qiluvchi qo‘shimcha quvvat isrofi quyidagi formula yordamida aniqlanadi:

bunda - sinxron yuritkich chulg‘ami metali (misi) da hosil bo‘luvchi quvvat yo‘qotilishi;
- yuritkich po‘lat qismida hosil bo‘luvchi quvvat isrofi;
- yuqori garmonikalar hosil kiluvchi tormozlovchi momentlar kuchini qirqishga sarflanuvchi quvvat yo‘qotilishi.
2. Asinxron yuritkichlarida yuqori garmonikali tok o‘tishi tufayli hosil bo‘luvchi qo‘ushimcha quvvat yo‘qotishlari qiymati uchun ifoda

bunda va - nchi garmonikaga keltirilgan stator va rotorning aktiv qarshiliklari.
3. Kuch transformatorlari, kabel va havo liniyalari hamda reaktordan o‘tuvchi yuqori garmonika tok hosil qiluvchi quvvat isrofi quyidagi ifodadan aniqlanadi:
.
4. Kuch kondensatorlarida hosil bo‘luvchi quvvat isrofi:
a) kuch kondensatorining dielektrigidagi aktiv quvvat isrofi
;
b) kuch kondensatori korpusga nisbatan izolyasiyada yuqori garmonikadan hosil bo‘luvchi quvvat isrofi
;
v) kondensator bo‘lmasida yuqori garmonika tufayli paydo bo‘luvchi quvvat yo‘qotishlari

bunda - uchastkasida yuza effektini hisobga oluvchi koeffitsient;
- uchastkasining qarshiligi.

Nazorat savollari:

1. 
   Nosinusoidallik tartibini elektr uskunalarining ishlashiga ta’siri qanday?
   
2. 
   Elektr iste’molchilarining energetika ko‘rsatgichlariga yuqori garmonikalar qanday ta’sir ko‘rsatadi?
   

MA’RUZA 13