Маъруз бошқариш тизимига кириш режа: 1

Sarfni o’lchashda harorat ta’siridan foydalanish

Bu usulda oqim va harorat o’zaro ta’siri ko’rib chiqiladi. Kalorimetrik sarf o’lchagich 4a-rasm keltirilgan. Kalorimetrik sar o’lchagich asosy element bu isitgich (спикаль) 3 va ikkita (1,2) termoprobrazovallar(termopara) dan iborat. Issitgich (3) oqimni (suv yoki gaz) isitadi, oqim issiqlikni olib ketadi (teplootvoz) . Bu jarayonni termoparalar ko’rsatib turadi. Bu ikki harorat farqi _{ } asosida oqim massasi yoki xajmi aniqlanadi. Bunday qurilmalar kichik hajmdagi gaz sarfini o’lchashda ishlatiladi.
Bu sarf o’lchagichlarda isituvchi qurilma (нагреватель) truba tashqarisiga o’rnatiladi. Bunda issiqlik (termo oqim) truba devoridan konvektiv usulda uzatiladi.
Termokonvektiv sarf o’lchagichning issiqlik qurilmasi termo o’zgartirgich sifatida foydalanilgan(10.4b-rasm). Bu yerda termo isitgich ikki seksiyali qilib tayyorlangan R₁ va R₂ – ko’prikqarshiliklar sifatida ulangan, termo isitgichlar termorezistor (R_3, R₄) sifatida ulangan va ular IPS toki orqali isitiladi. Sarf ortgan sari R₁ o’zgarishi tezlashadi va ko’prik muvozanati holatdan chiqadi, diogonalidagi tok oqimini olchovchi qurilma (3) orqali ko’rsatadi.


10.4-rasm.
Termokonvektiv sarf o’lchagichlar

4. 
   Elektromagnitli o’tkazgichlar
   

Kimyo sanoatida oqim sarfini o’lchovchi qurilmalar keng tarqalgan usullardan biri elektromagnitli o’tgazgichlardir. Bu usul asosi elektr o’tkazuvchi oqimga magnit maydoni ta’sir etganda harakatdagi oqimda EDS hosil bo’ladi. Uni quyidagi formula yordamida ifodalash mumkin:
E=B*D*V_o’rt (a)

Bu yerda D – truba diametri, m; V_o’rt – oqimning o’rtacha tezligi, m/s; B – magnitli induksiya, T.

Oqimning hajmiy sarfi:
F₀=A*V_o’rt (b)
Bu yerda A – trubaprovod kesim yuzasi, m².
Tenglama (a) va (b) foydalanib:
E=B*D*F₀/A yoki

E=R* F₀

Bu yerda R=B*D/A (v)

Bu formulalardan ko’rinib turibdiki, EDS qiymati trubaprovodga oqimning hajmiy sarfiga to’g’ri proporsional.