Маъруз бошқариш тизимига кириш режа: 1

SATHNI O’LCHASH USULLARI
Ko’pincha kimyo sanoatida sig’imlardagi (yomkost) suyuqlik va sochiluvchi moddalarni sathini o’lchashga yoki shu sathni biror ko’rsatkichda boshqarish talab etiladi. Sath to’g’risida axborot beruvchi qurilma “уровномер” – sath o’lchovchi. Agar sath haqida signal ishlab chiqarsa – axborot beruvchi (signalizator) deb ataladi.
Kimyo sanoatida sath o’lchashning turli usullari qo’llaniladi. _{ } - shakldagi shisha idishlar yordamida sathni o’lchash; mexanik usul – qalqovichlar yordamida; induktiv datchiklar yordamida; gidrostatik usul; yomkost (konditsioner) yordamida; fotoelektrik, ultratovushli, akustik, radioizotopli. Sathni o’lchash usulini aniqlashda ko’p faktorlarni hisobga olish kerak bo’ladi.
Oddiy sath o’lchagichlar:

10.5-rasm. Differensial-transformatorli qalqovichli sath o’lchovchi sxema	10.6-rasm. Сузувчи (Буйковый) sath o’lchagich sxemasi

10.5-rasmda differensial-transformatorli qalqovichli sath o’lchovchi sxema berilgan, sath o’zgarishi datchik serdechnigini holatini o’zgartiradi. Natijada chiqish signali O’zgaradi va sath to’g’risida axborot paydo bo’ladi. 10.6-rasmda bu’yoqli sath o’lchagich sxemasi keltirilgan. Suyuqlik sathi o’zgarganda bu’yoq holati o’zgaradi va bu axborot o’zgartirgichga beriladi. Natijada funksiya L(t) sath to’grisida axborot ko’rsatadi.

Gidrostatik sath o’lchagich
Gidrostatik sath o’lchagich sig’imdagi suyuqlikning balandligi h, solishtirma og’irligi va erkin tushish tezligi orqali aniqlanadi:
P=_{ }
Gidravlik bosimni aniqlashga asoslangan.
Agar qurilmadagi gidravlik bosim biror yordamchi sig’imdagi suyuqlik bosimiga nisbatan aniqlansa, u holda tenglama;
P=_{ 2}
ko’rinishida yoziladi.
10.7-rasm yopiq tizimda sath o’lchash sxemasi keltirilgan. 10.7-rasmda ochiq tizimdagi sathni havo bosimi yordamida o’lchash sxemasi keltirilgan. Bu yerda suyuqlik sathiga qarab gidrostatik bosim o’zgaradi va bu bosim trubkadan chiqayotgan havo bosimiga ta’sir etib, h=f(p).

10.7- rasm. Yopiq tizimda sath o’lchash sxemasi	10.8-rasm. Ochiq tizimdagi sathni havo bosimi yordamida o’lchash sxemasi