Marketing tadqiqotlari


 Marketing muhitining makro va mikro muhitlarga turkumlanishi va uning



Download 1,63 Mb.
Pdf ko'rish
bet146/207
Sana01.01.2022
Hajmi1,63 Mb.
#295862
1   ...   142   143   144   145   146   147   148   149   ...   207
Bog'liq
marketing tadqiqotlari

2. Marketing muhitining makro va mikro muhitlarga turkumlanishi va uning 
ahamiyati 
 
Marketing  muhiti  tashkilot  doirasidagi  va  keng  ta`sir  doirasidagi  belgisiga  ko„ra  mikro  va 
makromuhitlarga bo„linadi. 
Mikromuhit  tarkibiga  tashkilot  tomonidan    o„z  imkoniyatlari  va  mavjud  salohiyati 
vositasida  ta`sir  etuvchi  sub`ektlar  va  kuchlar  kiradi.  Umladan,  ta`minotchilar,  raqobatchilar, 
mijozlar  va  xaridorlar,  marketing  bo„yicha  vositachilar (agar ular tashkilotga bevosita  maslahatlar 
berayotgan bo„lsa), muloqotdagi jamoa – mikromuhit elementlari hisoblanadi. 
Ushbu mikromuhit elementlari va makromuhitni tashkil etuvchi kuchlar olimlar tomonidan 
turlicha  turkumlanadi.  Masalan,  D.Evans  va  B.Berman  fikrlariga  ko„ra,  marketing  amalga 
oshirilayotgan muhitni firma rahbariyati va marketing mutaxassislari tomonidan nazorat etiladigan 
va nazorat etilmaydigan omillar guruhiga bo„lib o„rganish maqsadga muvofiq. Ushbu yondoshishni 
D.Evans  va  B.Berman  firma  rahbariyati  va  marketing  mutaxassislari  tomonidan  amalga 
oshirilayotgan  Amaliy  hatti-harakatlarda,  boshqarish  sohasidagi  chora  va  tadbirlarda  deb 
asoslaydilar va baholaydilar. 
Bizning  fikrimizcha,  ushbu  ilmiy  yondoshishi  va  amaliytahlil  ijobiy  jihatlarga  ega  va  u 
izlanishning  asosiy  mezoni  sifatida  marketingni  tashkil  etish  va  boshqarish  vazifalarini  birlamchi 
qilib qo„yadi. Marketingni makro va mikromuhitlarga turkumlab o„rganish klassik tarzda bo„lib, u 
tashqi o„zgarishlar ko„lamini o„ta tartibli tizimga solib o„rganish va inobatga olish imkonini beradi. 
Marketing  faoliyatini  amalga  oshirishda  tashkilotning  barcha  funktsional  bo„linmalari 
(buxgalteriya,  moliya,  ishlab  chiqarish,  sotish,  marketing,  ilmiy-tadqiqot  va  hokazo)  etakchi 
ahamiyat kasb etadi. Bo„linmalarning tashkiliy tuzilishi, bo„ychunishi esa tashkilotning boshqarish 
tuzilishidan kelib chiqadi. Shuni ta`kidlab o„tish joizki, marketing maqsadlari va vazifalari bevosita 
boshqarish tizimining shakllanishini belgilashi lozim, aksincha emas. 
Shu  nuqtai  nazardan,  marketing  faoliyatining  shakllanishi  va  mikromuhitda  tasir  etuvchi 
kuchlar ta`sirini e`tiborga olish zarur hisoblanadi. 
13.1-chizma 
 
Tashkilot  makromuhitini o„rganish ta`minotchilardan boshlanadi. Ta`minotchilar – alohida 
olingan  tashiklot.  Uyushma,  shaxslar  yig‟indisidan  tarkib  topib,  firmani  moddiy,  moliyaviy  va 
mehnat  resurslari  bilan  ta`minlaydi,  muayyan  tovar  ishlab  chiqarish    va  xizmat  ko„rsatish  uchun 
sezilarli ta`sir o„tkazadi. Ta`minotchilarni o„rganish o„ziga xos xususiyatlarga ega. Tashkilot uchun 
 
Ta‟minot- 
chilar 
Raqobatchilar 
 
Marketing 
vositachilari 
 
Iste‟mol- 
chilar 
M u l o q o t d a g i   j a m o a 
Firma 


 
89 
 
ta`minotchi  bo„lgan  firma,  uning  raqobatchisi  uchun  ham  ta`minotchidir.  Ta`minotch  ham  o„z 
faoliyatidv erkin bo„lib, uning talablar va ehtiyojlarini tabiiyki, nazarda tutish lozim. 
Masalan,  A  –  firmaning  ta`minotchisiga  nisbatan  munosabatini  olaylik.  Yetkazib  berilgan 
tovar  uchun  pul  to„lovlarining  kechiktirilish,  shartnoma  kelishuvlarining  tez-tez  buzib  turilishi, 
nafaqat  undan  mahrum  bo„lish  xavfini,  balki  barcha ta`minotchilar o„rtasida  ushbu  A  –  firmasiga 
nibatan salbiy mulohazalar vujudga kelishiga sabab bo„ladi. eng ko„ngilsiz oqibat sifatida esa, qayd 
etilgan  ta`minotchini  A  –  firmaning  Raqobatchisi  manfaatlarida  xizmat  qilishi  va  uning  doimiy 
ta`minotchisiga aylanishini misol qilish mumkin. 
Marketing  bo„yicha  vositalar  –  tashkilot  uchun  uning  tovarlarini  mijozlariga  yetkazish. 
Sotish,  aloqa  o„rnatish  bo„yicha  yordam  ko„rsatuvchilardir.  Ular  jumlasiga  savdo  vositachilari 
(dilerlar, distrib‟yuterlar, savdo markazlari va hokazo), tovar yetkazib berish bilan shug‟ullanuvchi 
tashkilotlar (transport xizmati ko„rsatuvchi tashkilolar, portlar, aeroportlar, omborlarga ega bo„lgan 
tashkilotlar  vash  u  kabi  tovar  harakatini  ta`minlovchilar,  vositailar),  kredit-moliya  muassasalari 
(banklar, sug‟urta kompaniyalari va hokazo) kiradi. 
Mijozlar va xaridorlarni o„rganish odatda ularni «mijozli bozor» turkumiga bo„lib o„rganish 
keng tarqalgan. 
Tashkilot o„z mahsulotlarini quyidagi mijozlar bozorida sotishi mumkin: 
a)
 
iste`mol bozorida, ya`ni bevosita uy xo„jaliklari ehtiyojlarin qondirish uchun; 
b)
 
ishlab  chiqaruvchilar  bozorida,  ya`ni  tashkilot  mahsulotidan  foydalanib,  boshqa 
turdagi mahsulot ishlab chiqaruvchilar ehtiyojlarini qondirish uchun tashkil etiladigan bozorda; 
c)
 
davlat  muassasalari  bozorida,ya`ni  davlat  buyurtmalari  asosida  bajariladigan 
tovarlar va ko„rsatiladigan xizmatlar bozorida; 
d)
 
ulgurji bozorda; 
e)
 
xalqaro bozorda. 
Har bir bozor o„z xususiyatiga va mijozlarining turli-tuman ehtiyojlariga ega. Shu jihatdan, 
tashkilot  mijozlar  ko„lamini  va  tarkibini  o„zgartirishi  natijasida  tovarni  ishlab  chiqarish  hajmi, 
quvvati,  sotish  intensivligi,  foyda  me`yori  turlicha  bo„ladi.  Demak,  tashkilot  o„z  oldiga  keng 
imkoniyatli mijozlar bozorini shakllantirish vazifasini qo„ymog‟i lozim. 
Raqobatchilar  alohida  o„rganishni  talab  qiladi.  Ular  o„z navbatida,  istak bo„yicha,  safdosh 
tovar bo„yicha, tovar turi bo„yicha va tovar markasi bo„yicha turkumlanadi. 

Download 1,63 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   142   143   144   145   146   147   148   149   ...   207




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2025
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish