Marketing tadqiqotlari

ESTETIK 
SIMVOLIK 
 
Nufuzi, obro‟yi, 
sinfiy mansubligi . 
 
 
QO‟SHIMCHA 
 
O‟rnatish, ta‟mirlash, 
almashtirish huquqi.  
TOVAR  SIFATI 

---

 
75 
 

 
asosiy  tovarlar  bilan  birgalikda  ishlatiladigan  tovarlarni  mukammallashtirish  yoki 
yangilarini yaratiø; 

 
sotib  olish  sharoitlarini  va  iste`molchi  tomonidan  tovarning  keyingi  ishlatilishini 
yaxshilaø. 
Raqobatbardoshlikni  baholash  "sifat-narx"  ko'rsatkichlarini  raqobatchi  tovarlar  bilan 
taqqoslash asosida amalga oshiriladi (me`yorlar, namunalar va hokazolar). 
Buning  uchun  ishlab  chiqaruvchi  raqobatbardoshlikning  ikkita  asosiy  omillari  -  narx  (narx 
ko'rsatkichlari) va sifat (narxsiz ko'rsatkichlar)ning ichki tarkibini aniqlashi zarur. Bu omillarning 
o'lchamlarini hisoblab va muayyan strategiyani tanlab, raqobatbardoshlik ko'rsatkichlarini nisbatan 
oshirish orqali ularga ta`sir etish mumkin. 
Narx  omillari
  iste`molchining  mahsulotni  sotib  olish  va  ishlatish  muddati  davomida 
foydalanish  xarajatlarining  to'liq  strukturasi  bilan  tavsiflanadi  va  mahsulotning  xususiyatlari,  uni 
sotib olish va ishlatish sharoitlari bilan belgilanadi. Iste`molchining jami xarajatlari umumiy holda 
bir vaqtli va joriy xarajatlarni o'z ichiga oladi. 
Bir  vaqtli  xarajatlar
  -  bu  mahsulotni  sotib  olish  (mahsulot  narxi);  soliq  yig'imlari; 
transportlash,  yig'ish,  o'rnatish,  sinab  ishga  tushirish  xarajatlari  (agar  ular  mahsulot  narxiga 
kiritilmagan bo'lsa). 
Joriy xarajatlar
 quyidagilarni o'z ichiga oladi: xizmat ko'rsatuvchi xodimlarning mehnatiga 
haq  to'lash;  yoqilg'i  va  energiya  xarajatlari;  asosiy  va  yordamchi  materiallar;  texnik  va  boshqa 
hujjatlarni olish va xodimlarni o'qitish xarajatlari.