Мақола ва тезислар номи

Литература: 
1.Турсунов А.Т., Эшкобилов Н.Б., Корниенко В.В. Наблюдение эффекта Штарка при 
исследовании выысоколежащих состояний атома галлия. Ж.П.С. 1984. Т. 41. С. 653
2. Собельман И.И. Введение в теорию атомных спектров. М. Наука. 1977.
3. Апатин В.М., Летохов В.С., Мишин В.И. Квантовая электроника, 1978, Т. 5. С.632-
640. 
ХОРИЖИЙ ТИЛЛАРНИ ЎҚИТИШДА КОМПЕТЕНЦИЯВИЙ ЁНДАШУВ 
Хайдарова Д.Н. 
Сурхондарё вилояти Денов туманидаги 4 –мактаб инглиз тили ўқитувчиси 
Бугунги кунда Республикамиз таълим тизимида бир қатор ислоҳатлар амалга 
оширилмоқда. Мамлакатимизда узлуксиз таълим тизимида 2012 йил 10-декабрда қабул 
қилинган ПҚ-1875 “Чет тилларини ўрганиш тизимини” янада такомиллаштириш чора 
тадбирлар тўғрисидаги қарор асосида бир қатор ишлар амалга оширилмоқда. Ушбу йўналиш 
бўйича 2013 йил 8-майда 124-қарори билан узлуксиз таълим тизимида чет тиллар бўйича 
ДТС қабул қилинди ва бошланғич синфлар учун чет тилларини ўрганишнинг А-1 бошланғич 
даражаси белгиланди.
Умумий таълим мактабларда яхши самара бераяпти. Биринчи, иккинчи ва учинчи 
дарслик лойихалари ENGLISH KIDS`1, 2.3.4 китоблари мактабда ўтилмоқда.
Хозирги кунда хақиқий дарслар шаклланди. 
Бугунги кунда шу қўлланмалар ўз таснивини топди. Хукуматимиз томонидан 
ўқувчиларимизни чет тилларини ўрганиш учун шундай чора тадбирлар амалга оширилмоқда, 
хўш бу ишларни амалга оширувчи хорижий тил ўқитувчилари бу жараёнга тайёрми? Бу 
жараёнга тайёр бўлиш учун ўқитувчининг ўзи хар томонлама мукаммал билим, малака ва 
кўникмага эга бўлиши лозим. 
Бугунги ўқитувчида таълимдаги учта асосий мақсад яъни тарбиявий, таълимий ва 
ривожлантирувчи мақсадни амалга ошириш талаб этилади. 
Бугунги ўқитувчи дарснинг мақсадидан келиб чиқиб турли методлардан ва интерфаол 
усуллардан дарс давомида фойдаланиш керак бўлади. ПҚ -1875 чиққан 2012 йил 10-
декабрдаги қарори асосида Республикамиз умумий таълим мактабларидаги яъни 1-
синфлардан бошлаб хорижий тиллар ўқувчиларга ўргатилмоқда. 1-синфларда асосан оғзаки 
нутқ асосида фикрлаши, бахслашиши амалга оширилмоқда. 2-синфларда ёзиш, эшитиш ва 
ўқиш малакалари амалга оширилади. 
Бугунги кунда хорижий тил ўқитувчилари юқорида қўйилган мақсадларини амалга 
ошира олябдиларми. Бунинг учун авваламбор уларга педагогик, психологик билимлар 
малака ва кўникма зарурдир. 
Шу билан бир қаторда хорижий тил ўқитувчиси ўз она тилини мукаммал билсагина 
хорижий тилни қиёслаш орқали ўқучиларга ўргата оладилар. 
Бугунги кун ўқитувчиси учун зарур бўлган компетенцияга эга бўлиши зарурдир. 
Компетенция ўзи нима?
Компетенция - олинган билим, кўникма ва малака асосида хар бир ўқитувчида 
шаклланган лаёхатдир. Авваломбор шуни такидлаш керакки Ўзбекистон Республикасида 
таълимнинг барча босқичларида чет тилини ўргатишнинг асосий мақсади ўрганувчиларнинг 
кўп миллатли жамиятда кундалик илмий касбга оид соҳаларида фаолият олиб бориш учун 
чет тилни коммуникатив алоқани шакллантиришдан иборатдир. 

---

801 
Бугунги хорижий тил ўқитувчиси ўқувчилар билан коммуникатив алоқани олиб бориш 
учун тилга оид қуйидаги коммуникацияларга эга бўлиши лозим. 
Лингвистик компетенция (ўқитувчи тилнинг фонетикаси,лексикаси,грамматикаси) 
мукаммал билиши, тинглаши, ўқиш ва ёзиш малакаларини эгаллаши назарда тутилади. 
Социолингвистик компетенция бу сўзловчининг бирор бир нутқий вазияти, 
коммуникатив мақсад ва ҳоҳиш истагидан келиб чиқиб керакли лингвистик шакл ифода 
усулини танлаш имконини беради. Социолингвистик компетенция ижтимоий ва маданий 
холатни ўз ичига олади, тилни ўрганадиган мамлакатнинг ўзи яшаётган мамлакатнинг урф-
одатларини ва қадриятларини, маросимларини таққослаш орқали ўқувчиларга ўргатилади. 
Прагматик 
компетенция 
ўрганаётган 
чет 
тилда 
коммуникатив 
вазиятда 
тушунмовчиликлар бўлганда такрор ва сўраш ва хокозолар орқали мураккаб вазиятлардан 
чиқиб кетиш қобилятини назарга тутади. Биз бугунги кунда узлуксиз таълим жароёнда 
кўплаб педагогик технологиялардан таълим мазмунига қараб фойдаланиши ҳам ўқитувчидан 
компетенцияларини талаб этади. Бугунги ёш мутахасисларга яъни шогирдларга янада кўпроқ 
услубий ёрдам беришимиз керак бўлади. Устоз-шогирд муносабатларини йўлга қўйиш бу 
давр талабидир. Биз устозлар ёш мутахасисларга бошланғич синф ўқувчиларини билан 
ишлаш учун кўпроқ педагогик ва психология фанларини мукаммал ўрганишни тавсия 
қиламиз. Чунки кичик ёшдаги ўқувчилар билан ишлаш чидамликни фидоийликни талаб 
этади. 
Таълим самарадорлигига эришиши учун хорижий тил ўқитувчисиги қуйидаги 
талабларни қўйиш талаб этилади. 
Хорижий тил ўқитувчсиси ўз мутахасислигини ДТС асосида мукаммал билиши. 
Ўз ўқувчисиги нисбатан олийжаноб ақлий қобилият маънавий етук мутахассис 
сифатида муносабатда бўлиш. 
Хорижий тил ўқитувчиси бошланғич синф ўқувчиларига хос педагогик ва психологик 
хусисиятларни мукаммал билиш. 
Хозирги замон ўқитувчисининг асосий фазилатларидан бири ўз касбига садоқатлиги 
ғоявий, эътиқодлиги ўз касбини севиши уни бошқа касб эгаларидан ажратиб туради. 
Болани севган, бутун куч ва билимини педагогик махоратини келажак авлод 
тарбиясига бағишланган ўқитувчи хақиқий ўқитувчи хисобланади.