Мақола ва тезислар номи

Оддий ўрик (A.Vulgaris)
нинг маданий ҳамда ёввойи формалари бўлиб, ёввойилари 
Ўрта Осиё тоғларида учрайди. Етиштириладиган зонага қараб бу ўрик бир неча группага 
бўлинади. Масалан, Фарғонада қуритиладиган Бобоий, Исфарак, Қандак, Мирсанжали, 
Субҳоний, Ҳурмоий ва бошқа навлар экилади. Булар касалликларга чидамсиз навлардир. 
Сибирь ўриги (A.Sibirica Lam)
бута ёки дарахт шаклида ўсади, жуда эрта гуллайди. 
Мевасини истеъмол қилиб бўлмайди. Данаги этидан яхши ажралади ва мағзи аччиқ бўлади. 
Бу тур ўз жойида совуққа ўта чидамли, ундан бошқа ўриклар учун паст бўйли пайвандтаг 
сифатида фойдаланиш мумкин. 
Манъчжурия ўриги (А. manshiruca (koshne) Skvorix)
нинг бўйи 20 м гача етади. Бу 
ўрик турининг дарахти совуққа чидамли, маданий ўрик учун яхши пайвандтаг ҳисобланади.
Давид (A. Davidianacor) 
Сибирь ўригига яқин туради. Совуққа чидамли. 
Хитой ўриги муме (A. Mume sieb)
Хитой ва Японияда ўстирилади. Иссиқсевар, ўта 
намликка ва илдиз бактериал касалликларига чидамли. Бу ўрикдан манзарали дарахтлар ва 
данакли мева дарахтлари учун пайвандтаг сифатида фойдаланилади. 
Ўрик тез ўсиши ва эрта ҳосилга кириши билан бошқа мевалардан фарқ қилади. Ўрта 
Осиёда экиладиган навлар кўпинча 3-4 йили ҳосилга киради. Улар 100-150 йил яшайди. Шу 
ёшида ҳам кўпгина дарахтлари ҳосил бераверади. Дарахтининг кучли ўсиши унда кўпроқ 
ҳосил тўпланишига имкон беради. Ўзбекистонда экиладиган ўрик навлари уч группага: 
хўраки ўрик навлари - Жавпазак, Рухи жувонон, Аҳрори, Арзами, Оқ ўрик; қуритиладиган 
ўрик навлари: Хурмоий, Исфарак, Субҳоний, Гулюнги, Бодоми ҳамда консервабоп ўрик 
навлари - Королевский, Венгерский, Красношёкий ва бошқаларга бўлинади. Арзами, Рухи 
жувонон ва Искандарий навларини учинчи группага ҳам киритиш мумкин. 
Хулоса.
Мақолада ўрикнинг биологик хусусиятлари, турлари, халқ хўжалигидаги 
аҳамияти, озиқавийлик қиймати ва истиқболли маҳаллий навлари тўғрисида маълумотлар 
келтирилган. Дунё бўйича етиштириладиган ўрикнинг катта қисми ҳўл мева сифатида 
истеъмол қилинади. Ўрикнинг пишган меваларини узоқ вақт сақлаб бўлмайди ва тезда айниб 
қолгани учун, ўрик кўпроқ қуритиб ёки қайта ишланган ҳолда сақлаб қўйилмоқда. Дунё 
бўйича ўрикнинг 20-25% қисми қуритилади. 

---

535 
Инсон соғлом овқатланишда ўрикни ҳам истеъмол қилиши муҳим аҳамиятга эга 
бўлмоқда. Шунинг учун ўрик маҳсулотларини диверсификациялаш муҳим аҳамиятга эга. 
Ҳўл ва қуритилган ўриклардан истеъмол қилиш кишининг умумий аҳволига ижобий таъсир 
кўрсатади. Юрак-қон томир ва ошқозон-ичак касаллигига чалинган ёки ортиқча вазндан 
азият чекувчи кишилар мазкур мевага кўпроқ эътибор қаратишлари лозим.