Мақола ва тезислар номи


Foydalanilgan adabiyotlar



Download 27,31 Mb.
Pdf ko'rish
bet393/585
Sana19.02.2023
Hajmi27,31 Mb.
#912981
1   ...   389   390   391   392   393   394   395   396   ...   585
Bog'liq
1ITS - 2021 To\'plami

Foydalanilgan adabiyotlar: 
1.Abu Ali ibn Sino “Tib qonunlari”. Saylanma. 1-jild. 64-bet. Toshkent// Abdulla Qodiriy 
nomidagi xalq me’rosi nashriyoti. 
2.O.T.Alyaviya, 
Sh.Qodirov, 
A.N.Qodirov, 
Sh.H.Hamraqulov,E.H.Halilov 
“Normal 
fiziologiya” darslik// Toshkent .2006. 
3. Sobirova R.A. va boshqalar. Biologik kimyo. Darslik. – Toshkent. Yangi asr avlodi. 2006 y. 
4. Sultonov R. va boshq. Biokimyodan amaliy masg'ulotlar. O’q’uv q’o’llanma. – Toshkent. 
Yangi asr avlodi. 2006 y. 
5. Sobirova R.A. va boshqalar. Biologik kimyo. Darslik. – Toshkent. O‘qituvchi. 2018 y. 
6. Elliot W.H., Elliot D.C. Biochemistry and Molecular Biology. Textbook. 2nd edition. 
Oxford University Press, 2014 g. 
7. Danilova L.A., CHayka N.A. Bioximiya polosti rta. Uchebno-metodicheskoe posobie. – 
Sankt-Peterburg. OOO «Izdatelstvo SpetsLit». 2012 g. 


533 
 
ЎРИКНИ БИОЛОГИК ХУСУСИЯТЛАРИ ВА ТУРЛАРИНИ ЎРГАНИШ 
 
УЎТ:634.21
Намозов И.Ч. 
Тошкент давлат аграр университети қ.х.ф.ф.д. (PhD), доцент 
Хомиджонов А.А.
Тошкент давлат аграр университети магистр 
 
 
Аннотация.
Мақолада ўрикни биологик хусусиятлари, турлари, халқ хўжалигидаги 
аҳамияти, озиқавийлик қиймати, келиб чиқиши, тарқалиши, истиқболли навлари, ўсиши ва 
ривожланиши, тўғрисида илмий асосланган маълумотлар келтирилган. 
Калит сўзлар.
 
Ўрик, нав, тур, дарахт, ўрик қоқи, мева, озиқавийлик қиймати, 
пайвандтаг, қаламча, кўчат. 
 
Кириш.
Марказий Осиё, жумладан Ўзбекистон ҳудуди кўпгина қишлоқ хўжалик, шу 
жумладан мева экинларини келиб чиқиш марказларидан бири хисобланади. Қадимда бу 
худудда ўрик, олхўри, гилос ва бошқа мева экинларининг қимматли маҳаллий навлари 
сақланиб қолинган.
Ўрик Ўзбекистонда энг кўп экиладиган мева дарахтларидан бири ҳисобланади. У 
асосан Фарғона ва Зарафшон водийсида кўп тарқалган бўлиб, умумий боғларининг 70-80 % 
ни ташкил қилади.
Ўзбекистонда экиладиган ўрик навлари уч группага: хўраки ўрик навлари - Жавзак, 
Рухи жувонон, Аҳрори, Арзами, Оқ ўрик; қуритиладиган ўрик навлари: Хурмоний, Исфарак, 
Субҳоний, Бодоми ҳамда консервабоп ўрик навлари - Королевский, Венгерский, 
Красношёкий ва бошқаларга бўлинади. Арзами, Рухи жувонон ва Искандарий навларини 
учинчи группага ҳам киритиш мумкин. Ўзбекистонда асосан эртаппшар ва ўртапишар ўрик 
навлари кўп тарқалган. Ўзбекистонда ўрик асосан, қуруқ мева етиштириш ва мевасини 
янгилигида истеъмол қилиш учун экилади. Ўрикни офтобда қуритиш йилнинг энг иссиқ 
даври июнь-август ойларига тўғри келади. Бу вактда ҳаво очиқ, иссиқ бўлиб, ҳавонинг 
намлиги нисбатан паст бўлади, бу қулайлик ўрикни ерда, яъни очиқ майдонларда қуритишга 
имкон беради. 
Республикамизда данакли мевалилар ичида ўрикнинг аҳамияти жуда каттадир. Янги 
ўрик меваси таркибида 18,4-19,0% қанд, 0,3-0,7% кислота,0,1-0,6% пектин моддалар ва 
А1В1ва С витаминлар мавжуд. Қуритилган меваси таркибида 80% гача қанд моддаси бор. 
Кўпгина навлар мағзи (данаги) ширин бўлади. Улар таркибида 40-45% ёғ ва 28% гача оқсил 
моддалар бор. 
Қаршиев А.Э. [5; 80-81 б.] томонидан ўрикни янги шароитга иқлимлаштирилган 
дарахтлар жуда яхши ўсиши, гуллаши, сифатли мева бериши билан бир қаторда тескари 
хусусиятларни ҳам намоён қилиши, Қашқадарё воҳасининг қуруқ иссиқ ҳавосига ҳамда 
изғиринли совуқли кунларига бардошлилиги ўрганилган ва тавсиялар берилган. 
Исроилов М.М. [3; 73-75 б.] тадқиқотларида ўрик навларини фенологик фазалари, яъни, 
куртак ёзилиши, гуллаш, пишиш муддатлари ва навларнинг касалликларга чидамлилик 
даражалари ҳамда ҳосилдорлиги бўйича маълумотлар келтирилган ва истиқболли навлари 
тавсия этилган. 
Ў.С. Исмоилова, А.А. Тўраевлар [4; 14-20 б.] томонидан олиб борилган тадқиқотларда 
ўрик навларинининг фенологик фазалари, тарқалиши, аҳамияти, ҳудуднинг тупроқ-иқлим 
шароити, навларнинг касалликларга чидамлилик даражалари, замонавий интенсив боғ барпо 
қилишда данаклилар учун мос пайвандтаглар танлаш ва тадқиқот натижалари бўйича 
маълумотлар келтирилган. 


534 

Download 27,31 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   389   390   391   392   393   394   395   396   ...   585




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish