Ma’muriy rejim

37-modda. Prokuror nazorati hujjatlarining turlari
38-modda. Protest

19 KAZUS
Vaziyatga huquqiy baho bering. “Maʼmuriy tartib-taomillar to‘g‘risida”gi qonun asosida tahlil qiling.
JAVOB
Yuqoridagi berib o’tilgan kazusimizga javob berishda quyidagi muammoviy holatlarni keltirib o’tsak maqsadga muvofiq bo’ladi:
1. Chilonzor tuman prokurori protest bildirish huquqiga egami va bu vaziyatda bildirgan protesti o’rinlimi?
2. Bu vaziyatda “Maʼmuriy tartib-taomillar to‘g‘risida”gi qonunning qanday asosiy prinsiplari buzilgan?
1-muammoviy savolga javob: Bu muammoviy savolga javob berishda 09.12.1992 yildagi 746-XII-sonli O‘zbekiston Respublikasining “Prokuratura to’g’risida”gi Qonunidan foydalanamiz. Ushbu qonunning 23-moddasida nazorat predmeti masalasiga to’xtalgan. Unda keltirilganidek, quyidagilar nazorat predmetiga kiradi:
barcha vazirliklar, davlat qo‘mitalari, idoralar, davlat nazorat idoralari, hokimlar, muassasalar, korxonalar, tashkilotlar, birlashmalar, harbiy qismlar, vazirliklar va idoralarning harbiy mahkamalari, harbiylashtirilgan tarkibiy bo‘linmalari, jamoat tashkilotlari, partiyalar va harakatlar, mansabdor shaxslar qonunlarni bajarayotganligi, shuningdek ular chiqarayotgan hujjatlar O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasiga va qonunlariga muvofiqligi;
shaxsning daxlsizligi to‘g‘risidagi, fuqarolarning ijtimoiy-iqtisodiy, siyosiy, shaxsiy huquq va erkinliklari to‘g‘risidagi, ularning sha’ni va qadr-qimmatini muhofaza qilish (basharti ushbu huquqlarni muhofaza etishning o‘zga tartibi ko‘zda tutilmagan bo‘lsa) to‘g‘risidagi qonunlarga rioya etilishi;
iqtisodiy munosabatlarga, atrof-muhitni muhofaza qilish va tashqi iqtisodiy faoliyatga doir qonunlarga rioya etilishi;
fuqarolarning qonunlarga rioya etishlari.
Prokuror aralashuvini talab qiladigan qonun buzilish hollari haqida arizalar yoki boshqa ma’lumotlar tushganda, shuningdek, yetarli asoslar bo‘lganda ham o‘z tashabbusi bilan qonunlar ijrosining tekshiruvlari o‘tkaziladi. Prokurorning xo‘jalik va boshqa turdagi faoliyatga bevosita aralashuviga, shuningdek idoraviy boshqaruv va nazorat organlari faoliyatini amalga oshirishiga yo‘l qo‘yilmaydi.
Demak, keltirib o’tilgan kazusimizda ushbu moddaning 1-qismi buzilganligini ko’ramiz va bu holatda prokuror protesti o’rinli hisoblanadi.
Prokuror protesti to’g’risida O‘zbekiston Respublikasining “Prokuratura to’g’risida”gi Qonunining 25-moddasida prokurorning protesti haqida batafsil to’xtalib o’tilgan:
Prokuror yoki uning o‘rinbosari qonunga zid bo‘lgan normativ hujjatga nisbatan ana shu hujjatni chiqargan idoraga yoki yuqori turuvchi idoraga protest keltiradilar. Mansabdor shaxsning xatti-harakatlariga nisbatan ham xuddi shu tartibda protest keltiriladi.
Prokuror keltirgan protest bu protest topshirilgan vaqtdan boshlab ko‘pi bilan o‘n kunlik muddat ichida qarab chiqilishi shart. Qonuniylik buzilganligiga tezda barham berish talab qilingan favqulodda holatlarda prokuror protestini qarab chiqishning qisqartirilgan muddatini belgilashga haqlidir. Protestni qarab chiqish natijalari to‘g‘risida prokurorga darhol yozma ravishda ma’lum qilinadi.
Protest kollegial idora tomonidan qarab chiqilgan taqdirda majlis bo‘ladigan kun prokurorga ma’lum qilinadi, u protestni qarab chiqishda ishtirok etishga haqlidir.
Protest g‘ayriqonuniy huquqiy hujjat chiqargan idora yoki yuqori turuvchi idora tomonidan rad etilgan taqdirda, shuningdek protest qonunda belgilangan muddat ichida qarab chiqilmagan taqdirda, prokuror tegishli sudga ana shu hujjatni g‘ayriqonuniy deb e’tirof etish to‘g‘risidagi ariza bilan murojaat qilishga haqlidir. Sudga ariza protest rad etilganligi to‘g‘risidagi axborot qilingan paytdan boshlab bir oylik muddat ichida yoki qarab chiqish uchun qonunda belgilangan muddat o‘tganidan keyin berilishi mumkin.
Prokurorning sudga ariza berishi u sudda qo‘rib chiqilguniga qadar hujjatning amal qilishini to‘xtatib qo‘yadi.