Ma’mur qahhorov

tizim shaklida yashaydi. Qadriyatlar tizimi tarixan,            asta-sekinlik 
bilan  tarkib  topadi.  Qachonlardir,  xali  insoniyat  ibtidoiy  jamoa 
bosqichida  ekanligida,  odam  o‗zi  v a  atrofidagi  olam  mohiyatini 
aniqlash,  bilish  darajasiga  yetmagan  bir  v aqtlarda,  u  qadriyat 
nimaligini bilmagan, «qadriyat» tushunchasi ham bo‗lmagan. Olimlar 
guv oxlik  berishicha,  xozirda  ham  ibtidoiy  darajada  qolib  ketgan 
ko‗pgina urug‗ va qabilalar so‗zlar zahirasida bu tushuncha umuman 
uchramaydi.  Demak,  qadriyatni  idrok  etish,  farqlash,  baholay  olish 
uchun  narsa-hodisalarning  mohiyatini  faxmlash,  tushunish,  anglash 
talab  qilinadi.  Narsa-hodisani  atroflicha  bilgan,  o‗rgangan 
taqdirdagina  uning qadriyat yoki qadriyat emasligini yaqqol ajrata 
olamiz. shu ma‘noda bugungi siv ilizatsiyamiz jamg‘argan qadriyatlar 

---

tizimi  –  bu  insoniyatning  atrof  –  borliqni  bilishi,  o‗zlashtirishi  yo‗lidagi 
uzoq v a sermashaqqat nazariy hamda amaliy faoliyatining mahsuli. 
Bugun,  bozor  iqtisodiyoti  sharoitida  yurtimizga  yangi  ijtimoiy, 
iqtisodiy  v a  ma‘nav iy  qadriyatlar  –  xususiy  tadbirkorlik,  fermerlik, 
biznes, aktsiyadorlik, mulkdorlik, menejment, marketing v a boshqalar 
kirib  kelmoqda.  Uddaburonlik,uning  zamirida  yotgan  bilimdonlik  v a 
o‗quv ning  qadr  –  qimmati  oshmoqda,  iqtisodiy  v a siyosiy hayotda 
demokratiya,  erkinlik  oliymaqom  qadriyat  ekanligi  jamoat  ongiga 
chuqur singib bormoqda. 
III.  Umuminsoniy  va  milliy  qadriyatlar  nisbati  masalasi  uta  muhim 
ijtimoiy – falsafiy v a siyosiy masala, negaki bugungi kunda jahonda 
ko‗pmillatli  bo‗lmagan  birorta  mamlakat  yo‗q.  Milliy  hamda 
umuminsoniy  qadriyatlar  nisbatini  aniqlash  ertami-kechmi  jamiyat 
oldida muqarrar paydo bo‗ladi. 
Umuminsoniy  deb  barcha  xalqlar,  millatlar,  bashariyat  uchun 
mushtarak  qadriyatlarga  aytiladi.  Masalan,  tinchlik,  demokratiya, 
ijtimoiy  adolat,  ma‘nav iyat,  ezgulik,  insonparv arlik,  xuquqiy  dav lat, 
qonun ustuv orligi – bular irqi, dini, millati, ijtimoiy kelib chiqishi, e‘tiqodi 
qandayligidan  qat‘iy  nazar,  inson  zoti  uchun  bir  xilda  ahamiyatli, 
ya‘ni  umuminsoniy  mohiyatga  ega  qadriyatlardir.  «Umuminsoniy» 
degan  so‗z  bu  qadriyatlar  bir  qadar  mav xumligini  ham  anglatadi, 
negaki  «umuman  insoniyat»,  xuddi  «umuman  odam»  kabi  sof 
abstraktsiyadir, amalda insoniyat hamisha muayyan millat v a elatlar 
yig‗indisidan iborat. Binobarin, umuminsoniy qadriyatlar – bu millat va 
elatlardan  ayri,  alohida  olamda  yashov chi  qadriyatlar  emas, 
ularning  mazmuni  umuminsoniy,  umumiy,  amalda  bu  mazmun 
hamma v aqt ma‘lum shaklu – shamoyilga, qobiqqa, ya‘ni milliylikka 
o‗ralgan bo‗ladi.