Ma’mur qahhorov

Ob‟ektiv  –  idealistik  nazariya  (yangi  kantchilik,  fenomenologiya, 
neotomizm,  intuitiv izm  v a  boshqalar)  qadriyatlarni  makon  v a 
zamondan xoli, narigi dunyoga xos mohiyat deb qaraydi. Sub‟ektiv – 
idealistik  nazariyalar  (mantiqiy  pozitiv izm,  emotiv izm,  etik-lingv istik 
taxlil,  U.Erban,  D.  Proll,  K.Lyuisning  qadriyat-iroda  nazariyasi  v a 
boshqalar)  qadriyatlarni  faqat  ong  sohasi,  inson  sub‘ektiv  
munosabatlarining 
ko‗rinishi 
deb 
hisoblaydi. 
Naturalistik 
nazariyalarga  ko‗ra  (axloqiy  naturalizm,  manfaat  nazariyasi, 
ev olyutsion etika, kosmik teleologiya etikasi v a boshqalar) qadriyatlar 
inson  tabiiy  extiyojlari  yoki  umuman  tabiat  qonunining  ifodasi. 
Ko‗rinib  turganidek,  aksiologiya  asoschilari  qadriyatlar  tabiatini 
tadqiq  etish  turli-tuman  falsafiy  masalalar  bilan  bog‗liqligini  to‗g‗ri 
qayd etganlar v a ayni chog‗da aksiologiyaning qadriyat xaqidagi 
umumiy  nazariyadan  iborat  nisbiy  mustaqil  xarakterini  ham aloxida 
ta‘kidlab ko‗rsatganlar. 
Shunga  qaramay,  shuro  tuzumi  qadriyatlar  falsafasi  bo‗lmish 
aksiologiyani  toki 60 – yillar oxirigacha «burjua soxta fani» tariqasida 
ta‘qiqlab  keldi,  xatto  keyinchalik  -  aksologiya  tadqiqotlariga  yo‗l 
ochilgan  chog‗da  ham  asosan  «sotsialistik»,  «proletar»,  «shurov iy» 
qadriyatlar  ustida  fikr  yuritish  v a  ularni  umuminsoniy  v a  milliy 
qadriyatlarga qarama - qarshi qo‗yib, bir tomonlama ulug‗lashdan, 
sinfiy  –  partiyav iy,  buyuk  millatchilik,  mustamlakachilikni  ustun 
qo‘yuvchi yasama, sun‘iy «qadriyat»- larni zur berib targibu – tashv iq 
qilishdan nariga o‗ta olmadi. Shuro tuzumining aksiologiyasi mustabid 
tuzum v a kommunistik mafkuraning g‗oyav iy cho‗risi edi. 
Mustaqil  O‗zbekistonda  aksiologik  tadqiqotlar  v a  qadriyatlarni 
o‗rganish, tiklash, zamon ruhi bilan boyitish borasidagi amaliy ishlarga 
aloxida  e‘tibor  qaratilmoqda,  negaki  bu  sa‘y  –  xarakatlar  oliy 
qadriyat bo‗lmish mustaqillikni mustahkamlashga xizmat qiladi.