Mamleketlik universiteti jumanov m. A



Download 15,82 Mb.
Pdf ko'rish
bet30/306
Sana09.04.2023
Hajmi15,82 Mb.
#926362
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   306
Bog'liq
ekologiya. jumanov m.a

Antropogen faktorlar 
- adamzat iskerliginiri qorshagan 
ortahqqa ham tiri organizmlerge tasiri esaplanadi. Adamlar
51


tabiyatqa daslep anshihqtm, son awil xojaligi, ondiris ham 
transporttm rawajlamwi menen tasir etti. Biz antropogen 
faktorlardi 2 ge, yagmy unamli ham unamsiz tasirlerge bolemiz. 
Unamh tasiri - adamlar miyneti menen sholistandi gulistanga 
aylandinwi, jogahp baratirgan osimlik ham haywanlardi saqlap 
qaliwi mumkin. Unamsiz tasiri - tiri organizmler jasaw ortaligmm 
antropogen faktorlar tasirinde ozgeriwi, togaylardin koplep 
kesiliwi, sholistanlardin ozlestiriliwi, jaylawlarda qadagalawsiz 
mal bagiliwi ham basqalar misal boladi. Topiraq, suw ham 
hawamri, 
sanaat 
shigindilari ham 
ziyanli 
zatlar 
menen 
zaharleniwi, ayrrim jagdaylarda antropogen faktorlar tasirinde 
putkil biocenozlar jo q bolip ketiwi de mumkin.
Hazirgi 
waqitta putkil jer 
qabigi 
ham 
barliq 
tiri 
organizmlerdin tagdiri adamzat jamiyetinin qolmda tur, basqasha 
aytqanda antropogen tasirlerge baylanisli.
Antropogen faktorlar degendc-ins&n xojaliq iskerligi menen 
baylanisli bolgan tasirlerin tusinemiz. Antropogen faktorlar 
hazirgi 
waqitta 
tabiyattagi 
en 
kiishli 
faktorlardin 
biri 
esaplanadi.Insan tiri organizimlerge tikkeley tasir etip yamasa 
jasaw sharayatin ozgertirip, onin tarqaliwma yamasa qm hp joq 
boliwma 
sebebshi 
boliwi 
mumkin. 
Insannm 
tabiyatqa 
korsetetugm eki turdegi tasirin bir-birinen jaqsi ajiratiw lazim. 
Olardan biri tiri organizimlerge yamasa olardin ayinm wakillerine 
korsetiletugm tikkeley tasiri, yagmy antropogen faktorlar dep 
qaralsa, ekinshisin bolip insannm antropogen faktorlari dep 
qaraliwi lazim.
Antropogen faktorlardi oz gezeginde tort tiirge boliw 
mumkin.
1. Aziq ham basqa talaplarm qandinw ushm (anshihq, 
baliqshiliq, 
togaylardi 
kesiw, 
otlardi 
onw
h.t.b.) 
tiri 
organizmlerden paydalamw.
2. Osimliklerdi kobeytiw (madeniylestiriw) ham haywanlardi 
qolga liyretiw.
3. Akklimatizaciya ham introdukciya, yagmy organizmlerdin 
tabiyiy arealman basqa jerlerge koshirip alip banw ham 
beyimlestiriw.
52


4. 
Jana madeniy osimlik sortlari ham haywan porodalarm 
Juntliw.
Insannm tiri organizmlerge keri natiyjesinde je r juzinde 
krtplcgcn osimlik ham haywan turleri jogahp ketedi. Anshiliq 
pcncri shugillaniw daslep aziqqa bolgan talabin qandmw 
muqsctinde alip banlgan bolsa, keyin ala kiyim-kenshek ham har 
i|iyli materiallar ahw ushm hawij alip ketti. Bul oz gezeginde 
krtpshilik haywanlardi joq qilip jiberedi. Maselen, teniz siym 26 
jil dawammda piitkilley qinlip ketken. Insan tarepinen osimlik 
Mm haywanlardm jasaw sharayatlan ozgertirildi. Natiyjede 
Itelgili ormda jasap atirgan osimlik ham haywanlar toparlan joq 
bolip yamasa olardin sharayati keskin ozgerip ketti, taw 
to&aylarmda tereklerdi kesip taslaw, sozsiz olardm sayasmda 
jiisnp atirgan saya suyetugin osimliklerdi jasaw imkanman ayirdi. 
Ihinnan tisqan tirishiligi terekler menen (aziqlamwshi, uya 
i|uriwshi) quslardin jogahwm a da alip keldi. Sonday-aq, jasaw 
Nharayatlannin 
keskin 
ozgeriwi 
(jerlerdi 
aydaw, 
paydali 
qu/.ilmalardi qazip ahw, shigindilardi taslaw, otlaqlardi onp 
lnslaw, ol jerlerde uy haywanlarm tikkeley bagiw siyaqlilar) usi 
rcgionlar organikahq dunyasimn quramm ozgerttirip, ayinm turler 
tishin jasaw imkaniyatlarman ayinhw ina alip keldi. Biz hazirgi 
waqitta insan tarepinen keskin ozgertirip jiberilgen planetada 
jasamaqtamiz. Jildan-jilga tabiyiy haldagi landshaftlar ham 
loparlar iyelegen maydanlar qisqanp ketpekte ham olardin ornm 
insan tasirindegi landshaftlar ham toparlar iyelemekte.

Download 15,82 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   306




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish