Mamleketlik universiteti jumanov m. A

Gidrobiontlardin ja sin a baylanisli
bol£an migraciyasi olardm 
kobeyiw dawirinde aziqqa bolgan talabmm ozgeriwi, jaqtiliq ham 
basqa faktorlardm almasmiwi natiyjesinde juzege keledi.
Organizmlerdin migraciya qiliwi kop qirli biologiyaliq 
ahmiyetke iye. Migraciya organizmlerdin «saqlamw» ham 
«energiya» payda qiliw ahmiyetinen tisqan, gidrobiontlardin 
tarqaliw areallarm saqlaw ham om keneytiw boyinsha da ahmiyeti 
ulken. Misali, jazda Antarktidadagi suwiq suwlardm ustingi 
qatlammda toyingan planktonlar suw agisi menen arqa-shigis 
tarepke ketedi. Giizde bolsa planktonlar suwdin issiraq bolgan 
teren qatlamma tusedi ham agis penen qarama-qarsi qubla-batis 
tarepke ketedi. Natiyjede planktonlar suw agimi menen birgelikte 
oz areali shegarasman shiqpaydi.
Organizmler ishinde aktiv gorizontal migraciya qiliw
nekton topanna kiriwshi baliqlar ham sut emiziwshilerge tan. 
Olardm tenizdin ashiq boliminen qirgaqqa ham d&ryalarga qarap 
migraciya qiliwina 
anadrom, 
kerisinshe ogan qarama-qarsi 
bagdardagi migraciyasina -
katadrom 
dep ataladi (latinsha 
ana
- 
joqan, 
kata-
pas, 
dromein-qashiw
manisin bildredi).
160

---

Baliqlar (ocetrlar, lasoslar) uwildinq shashiw ushm tenizden 
ilaryaga otse, seld, treska siyaqli okean bahqlari qirgaqqa 
jaqmlasadi, jilanbaliqlar mayek taslawga daryadan tenizge tusedi.
Ekologiyahq ahmiyeti boymsha organizmlerdin migraciyasi 
1
turli yagniy aziq izlew, uwildinq shashiw ham qislaw 
bagdarmda boladi. Misali, treska, seld baliqlan fevral-mart 
aylannda uwildinq shashiw ushm ashiq tenizden Norvegiya 
qirgaqlanna qarap juzedi, uwildinq shashqannan keyin bolsa, olar 
arqaga qaytiwda tmimsiz awqatlanadi.Tmish okean sardinalan 
baharde uwildinq shashiw ushm Kyusyu atawlanna juzip baradi, 
keyin bolsa Yapon tenizler nin eki qirgaqlan boylap aziq izlep 
shigisqa baradi. Guzde suwdin suwiwi menen qublaga migraciya 
qiladi, sebebi olar 7+9°C tan tomen temperaturaga shidam bere 
almaydi.
Grenlandiya 
tyulenleri 
boleklengen 
muzlar 
arasinda 
aziqlamp, guzde qublaga migraciya qilip, muz ustinde kobeyedi, 
ham baharge shekem usi jerde qaladi. Jilanbaliqlar shigis Evropa 
daryalarman Sargas te zine kelip, uwildinq shashiw ushm 7-8 
km araliqti basip otedi ham uwildinq shaship bolip, usi jerde nabit 
boladi. Jas baliqlarda migraciya dawirinde juda ulken araliqlardi 
basip otedi. Olarda kushli navigacion qasiyetler bolip, juzlegen 
daryalar ishinen ozi mayekten shiqqan daryaga banp ana baliqlar 
siyaqli mayek taslaydi.