Mamleketlik universiteti jumanov m. A



Download 15,82 Mb.
Pdf ko'rish
bet102/306
Sana09.04.2023
Hajmi15,82 Mb.
#926362
1   ...   98   99   100   101   102   103   104   105   ...   306
Bog'liq
ekologiya. jumanov m.a

shogindi
jimslar-qabiq 
iyeleydi. Jer qabigi betin topiraq qatlami quraydi.
Topiraq-iqlim (yamasa 
to
 piraq-bioiqlim) regioninda
topiraq zonalan ham topiraqtin vertikal duzilis birligi bolip, ol 
jerde radiacion, termik sharayatlar ham olardin topiraq payda
163


boliwma ham osimliklerdin rawajlamwma tasir qiliw qasiyetleri 
tiisiniledi. Arqa ham Qubla yanm sharlardi lqlimnm temperatura 
qasiyetlerine qarap kenlikler boymsha tomendegi topiraq- 
bioiqlimlarga ajxratiladi: polyar, boreal, subboreal, subtropik ham 
tropik regionlar. Har bir region ushm qatar topiraq tiirleri tiyisli 
bolip, olar basqa zonalarda ushiramaydi.
Topiraq turi (tipi), 
topiraq klassifikaciyasmm tiykargi 
taksonomiyahq 
birligi, 
topiraqtamwdm genetikaliq 
tiykari 
esaplanadi. Bir qiyli genetikaliq gorizontta, topiraq processinin 
jilliq ham kop jilliq ozgerisleri hamde gidrotermikaliq rejimleri 
uqsas topiraqlar bir tipke kiritiledi. Topiraq tipleri oz nawbetinde 
ulkenirek taksonomiyahq birlikke - 
topiraqlar semyasma
birlestiriledi. Bul birlesiw tiykarinda topiraqlardin bir qiyli 
qatlami, kesimi, organikaliq, mineral zatlardin bir qiyli sipati, 
qurami siyaqli qabiletler jatadi.
Diinya boymsha ham jer sharmm turli zonalarmda 23 topiraq 
semyalari amqlangan. Olarga qishqil tamirga bay, alfegumus, 
qomr shorli jerler, kulren siyaqli topiraq semyalari kiredi.
Topiraq 
semyalari 
oz 
nawbetinde janede 
ulkenirek 
taksonomiyahq birlik-topiraq generaciyasma (payda boliwma) 
birlestiriledi. Bunday birlestiriwdin tiykargi belgileri: organikaliq 
zatlardin toplamwi, ekilemshi mineral zatlardin payda boliwi, 
topiraqta payda bolgan onimlerdin qatlamlar boymsha aralasiwi 
ham 
mineral 
birikpelerdin 
gidrogen 
toplamwi 
siyaqli 
qasiyetlerden ibarat.
Topiraq 
generaciyalan 
oz 
nawbetinde 
eh 
lilken 
taksonomiyahq birlik -topiraq geoximiyaliq associyaciyasma 
birlesedi. Bul birlik tiykarmda topiraq tiykarm qurawshi 
organikaliq ham mineral zatlardin bir-biri menen uliwma 
baylamsliligi, bir-birine tasiri turadi.
Jer ustinde bir-biri menen almasip turatugin ken areallar- 
topiraq-geoximiyaliq birliklerdi payda qiladi. Har bir topiraq 
areahnda juda quramali ekologiyahq faktorlar, yagmy atmosfera 
lgalligi, topiraq juzesinin jemiriliwi, organikaliq qaldiqlardm 
mineralizaciyalaniwi, topiraq payda qihwshi jmislardm bayligi 
(kopligi), olardm mexanikahq qurami, topiraqtm payda bolgan
164


Iiisi, tipleri siyaqli qabiletler ham olardin bir-birine tasir qiliw 
nizamliqlari jatadi.
Topiraq qatlami erkin jer qabigi - pedosferadan ibarat. 

Download 15,82 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   98   99   100   101   102   103   104   105   ...   306




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish