Mamleketimizde avtomobilsazliqtiń rawajlanıw basqıshlari

Tok qarıydarları bolıp esaplanadı :
ót aldırıw sisteması
dvigateldi jumısqa túsiriw sisteması
jaqtılandıriw hám signallar beriw sisteması qadaǵalaw ólshew ásbapları
qosımsha úskeneler

Dvigateldi jumısqa túsiriw sisteması tómendegi mexanizmlerden shólkemlesken:

starter tartiwshı rele hám yuritma mexanizmi menen starterni jalǵaw relesi
ót aldırıw qulfi

Starter quwatlı, ózgermeytuǵın tok elektr dvigateli. Ót aldırıw qulfi giltini buraw arqalı áne sol starter járdeminde dvigatel iske túsiriledi. Aydawshı giltni buraganda, tok rele arqalı akkumulyatorlar batareyasınan starter shólg'amiga jalǵanadı hám dvigateldi islewge májbúrleydi.

Dvigateldi jumısqa túsiriw sisteması sxeması.
a) starter ajıratılǵan (úzilgen).
1 starter korpusı, 2 starter yakori vali, 3 shesternya yuritmasi salt júriw muftasi menen, 4 shesternya yuritmasi richagi, 5 tartiwshı rele shólg'ami, 6 tartiwshı rele yakori, 7 kontakt plastina, 8 kontakt boltlar, 9 starter shólg'ami, 10 starter yakori, 11 dvigatel tirsekli vali, 12 maxoviknıń tishli gárdishi.

Dvigateldi jumısqa túsiriw sisteması sxeması. b) starter qosılǵan (jalǵanǵan ).
Dvigateldi jumısqa túsiriw sisteması sxeması.
v) starter elektr shınjırı sxeması.
1 akkumulyatorlar batareyası, 2 predoxranitel, 3 ót aldırıw qulfi, 4 starter relesi.

Starter jumısın úsh basqıshda atqaradı :
1. Starter yuritmasi mexanizmi járdeminde valdagi shesternya maxovikni tishli gárdishine ilinib aladı.
2. Val hám shesternya birge aylanıwdı baslaydı. Shesternya maxovik arqalı dvigateldi tirsekli valini aylantıradı. Dvigatel' jumısqa túsedi.
3. Dvigatel' jumısqa túsken zamati, yuritma mexanizmi shesternyani maxovikni tishli gárdishinen shıǵarıp aladı.
Bul basqıshlardıń hámmesi mudamı ót aldırıw qulfi gilti kerekligicha buralganda qaytarılaveradi.

Ót aldırıw sisteması “Avtomobil elektr úskeneleri”nıń strukturalıq bólegi bolıp esaplanadı. Eger dvigateldiń jumıs ciklın kóretuǵın bolsaq, qısıw taktinıń aqırında jumıs qospasın qosıw kerek. Onıń ushın ót aldırıw svechasi elektrodları arasında joqarı kernewli ushqın beriliwi kerek.
Ót aldırıw sistemasınıń funktsiyası sonnan ibarat, ol joqarı kernewli tok islep shıǵaradı hám keyin onı tsilindr svechalariga bóliwleydi. Ót aldırıw sisteması eki túrge bólinedi: kontaktli sistema hám elektron kontaktsiz sistema.