Mamleketimizde avtomobilsazliqtiń rawajlanıw basqıshlari

Avtotransport qurallarınıń wazıypası hám ulıwma dúzilisi
Avtotransport qurallarınıń wazıypası hám ulıwma dúzilisi Avtomobil sózi " avto" grekshe ózi, " mobil'" latınsha háreketleniwshi, yaǵnıy ózi háreketleniwshi degen mánisti ańlatadı.
Avtomobiller wazıypasına kóre transport, arnawlı hám báyge avtomobillerine bólinedi.
Transport avtomobilleri óz gezeginde, jolawshı avtomobillerine, júk hám júk jolawshı avtomobillerine ajraladi`.
Jolawshı avtomobiller jolawshılardı tasıwǵa mólsherlengen bolıp, avtobuslar hám jeńil avtomobillerdi óz ishine aladı. Jolawshı avtomobiller segiztadan kóp orınǵa mólsherlengen bolsa avtobus, segiztadan kem orınlı bolsa jeńil avtomobil esaplanadı.
Avtobuslar wazıypasına qaray qala ishinde, qalalararo, qala átirapında xalıqqa xızmet kórsetetuǵın hám sayaxatshılıq avtobuslariga bólinedi.
Jeńil avtomobiller eki, tórt hám jeti orınlı boladı. Bul jeńil avtomobiller oǵan ornatılatuǵın dvigatelleriniń jumıs kólemi hám quwatına qaray bir birinen parıq etedi.
Júk avtomobilleri orınlaw wazıypasına kóre bir birinen parıqlanganlıgı ushın qánigelestirilgen avtomobiller dep ataladı.
Bul júk avtomobilleri qatlamına kiretuǵın bartlari ashılatuǵın universal kuzovli avtomobillerde xilma qıylı júkler tashiladi. Shashiluvchi júkler júkti ózi ag'daradigan, yaǵnıy samosval gruppaındaǵı avtomobillerde, azıq awqatlar, tiykarınan, refrijerator furgonlarda hám suyıq elementlı júkler bolsa tsisternali avtomobillerde tashiladi.
Júk avtomobilleri júk kóteriw múmkinshiligine, yaǵnıy tolıq salmaǵına qaray 7 gruppaǵa bólinedi.
Bulardan tısqarı, ot óshiriw, sanitariya, kóshe sıpırıw, júk artısh sıyaqlı jumıslarda paydalaniletuǵın avtomobiller de bar. Bul avtomobiller málim islerdi orınlawǵa múmkinshilik beretuǵın túrli ásbap úskene hám mexanizmler menen úskenelestirilgen arnawlı transport quralları esaplanadı.
Báyge avtomobilleri sport avtomobilleri bolıp, avtomobil sport báygelerinde qatnasıwǵa mólsherlengen boladı. Bunday báygeler avtodrom, ippodrom, stadion, aylanba hám tuwrı shosselarda ótkeriledi.
Respublikamızda túrli mártebe hám taypa daǵı avtotransport jolları bolǵanlıǵı ushın bul jollardan háreketleniw múmkinshiliklerine qaray ápiwayı hám o'tag'on avtomobiller boladı.
Rawajlanıwlastırılgan jol qoplamlariga iye bolǵan jollarda háreketleniwge mólsherlengen avtomobiller ápiwayı avtomobiller dep ataladı. " Damas", " Neksiya", " Matiz", " Lasetti", " Kobal't", " Epika" sıyaqlı transport quralları ápiwayı avtomobiller gruppaına kiredi.
Quramalı jol sharayatlarında háreketleniwge maslastırılǵan avtomobiller o'tag'on avtomobiller dep ataladı. " Kaptiva", " Niva" sıyaqlı transport quralları o'tag'on avtomobiller gruppaına kiredi.
Házirgi zaman avtomobilleri júdá quramalı bolıp, oǵada rawajlanıwlasıp barıp atırki, olarda texnikanıń eń sońǵı jetiskenlikleri qollanılıp atır.
Avtomobillerdiń ulıwma dúzilisi, yaǵnıy konstruktsiyasi túrlishe sonda da, lekin olardaǵı mexanizm hám sistemalardıń islew principi hám jumıs sharayatı, tiykarınan, bir birine uqsas boladı. Sol sebepli hár qanday avtomobil konstruktiv qásiyetleri hám orınlaw wazıypalarınan qaramastan tiykarǵı úsh bólekten: dvigatel', shassi hám kuzovdan ibarat boladı.