Таҳлил этишда бир сумлик товар махсулоти учун килинган харажатлар динамикаси, бизнес режага нисбатан ўзгариши аникланади.
25-жадвал
АВС” акционерлик жамиятида бир сумлик товар махсулоти учун килинган харажатлар таҳлили
Кўрсаткичлар
|
Ўтган йили
|
Хисобот йили
|
Бизнес режада
|
Хакикатда
|
1
|
2
|
3
|
4
|
1. Махсулот (иш, хизмат)ларнинг ишлаб чикариш таннархи, минг сумда
|
1227503
|
1374356
|
1975926
|
2. Товар махсулотининг солиштирма улгуржи бахоси, минг сумда
|
2113430
|
2198763
|
2553967
|
3. Бир сумлик товар махсулоти учун килинган харажатлар, тийин хисобида
|
58,08
|
62,51
|
77,37
|
26-жадвал
Бир сумлик товар махсулоти учун килинган харажатларни пасайтириш буйича бизнес режасининг бажарилишини таҳлили
Кўрсаткичлар
|
Сумма
|
1
|
2
|
1. Бир сўмлик товар махсулоти учун килинган харажатлар, тийин хисобида:
|
|
- ўтган йил
|
58,08
|
- Хисобот йил:
|
| |
62,51
| |
77,37
|
2. Ўтган йилдан фарки:
|
| |
+19,29
| |
+33,21
|
3. Режадан фарки:
|
| |
+14,86
| |
+23,77
|
4. Бир сумлик товар махсулоти учун килинган харажатдан олинган иктисод (-) Ғки сарфланган ортикча харажат, минг сумда
|
+379519,5
|
Жадвал маълумотлари шуни кўрсатадики, биз Таҳлил килаётган “АВС” акционерлик жамиятида ишлаб чикарилган товар махсулотининг хар суми учун килинган харажат хисобот даврида 77,37 тийинни ташкил этиб, ўтган йилга нисбатан 19,29 тийинга ғки 33,21 %га, бизнес режага нисбатан эса 14,86 тийинга ғки 23,77 %га кўпайган. Харажатларнинг бундай тартибда ортиши корхонанинг рентабеллигини пасайтириб юборади. ўрганилағтган даврда хар бир сумлик товар махсулоти учун килинган харажат бизнес режага нисбатан 14,86 тийинга ортиши хисобига корхона буйича ортикча 379519,5 минг сумлик харажат килинишига йул куйилган. Агарда корхона урганилағтган даврда хар бир сумлик махсулот учун ортикча 14,86 тийин харажат килинишига йул куймаганда эди корхонанинг оладиган даромади шунча сумга ортган буларди.
Таҳлил давомида 1 сўмлик махсулот учун килинган харажатларни режага, ўтган йилдагига нисбатан ўзгариш сабабалари ва унга куйидаги омилларни таъсирини аниклаш лозим.
1. Махсулот структураси ва ассортименти ўзгариши.
2. Хом ашё ёкилғи энергия бахосини ўзгариши.
3. Махсулот бахосини ўзгариши.
Таянч сўзлар
Бир сўмлик товар махсулотига қилинган харажатлар, ишлаб чиқариш таннархи, маҳсулот бахоси
Такрорлаш учун саволлар:
Бир сўмлик товар махсулоти учун қилинган харажатлар деганда нимани тушунасиз?
Бир сўмлик товар махсулоти учун килинган харажатларни пасайтириш буйича бизнес режасининг бажарилишини таҳлилини изохланг.
Бир сўмлик товар махсулоти учун килинган харажатларни пасайтириш буйича бизнес режасининг бажарилишига таъсир этувчи омиллар таҳлили.
Фойдалинилаган адабиётлар:
1. Вахобов А.В., Ибрагимов А.Т. «Молиявий ва бошқарув Таҳлили» Фарстлик. Т.: “Шарқ” 2005й.
2. Пардаев М.Қ. “Молиявий Таҳлил”
3.Ергашев Е. “Иқтисодий ва молиявий Таҳлил” Т.; “Молия” 2000й.
4.Абдуллаев А. Ва бошқалар “Иқтисодий Таҳлил” 100 савол ва жавоб
Т.; “Мехнат” 2001й.
Интернет маълумотлари
http:// www. accounting. rut gars. edu
http:// www. accounting web. com/
http:// www. buhgalteria. com. ua
http:// www. 1c. ru
http:// www. gaap. ru
Мавзу: Харажатларнинг иқтисодий элементи ва калькуляцион моддалари буйича таҳлили
Режа:
1.Ишлаб чиқариш харажатларининг иқтисодий элементлари ва моддалари буйича туркумланиши
2.Харажатларнинг иқтисодий элементлари бўйича таркиби ва стуктураси
3. Харажатларнинг калькулацион моддалари бўйича таҳлили
Ишлаб чикариш харажатларини хисобга олиш ва Таҳлил этишнинг услубий ва меъёрий шакли Узбекистон Республикаси Молия вазирлиги томонидан 1999 йил 5-февралда тасдикланган 54-сонли “Махсулот (бажарилган иш, кўрсатилган хизмат)лар ишлаб чикариш таннархи, махсулот (иш бажариш ва хизмат курсатиш) ишлаб чикариш ва сотиш харажатлари таркиби ва молиявий натижаларнинг шаклланиш тартиби туғрисида”ги Низом билан белгиланади.
Саноат корхоналари ишлаб чикариш харажатларини ривожлантириш максадида бухгалтерия хисоби ва хисоботида унинг йуналишлари бўйича гурухларга ажратиш максадга мувофикдир:
Харажатларнинг иктисодий элементлари бўйича;
Харажатларнинг калькуляцион моддалари бўйича.
Харажатларни элементи бўйича гурухларга ажратишдан максад уларни структураси, динамикасини назорат килишдан иборат.
Кўрсаткичларни таккослаш оркали жонли мехнат билан бошка харажат турларини нисбати, ишлаб чикариш захираларини нормалаштириш ва Таҳлил этиш, оборот маблағларини тезлигини аниклаш ва миллий даромадни хисоблаш имконияти туғилади.
Харажатларни элементлари бўйича Таҳлил натижаларига мувофик материал сиғими, мехнат сиғими ва фонд сиғими даражалари бўйича таннархни пасайтириш имкониятларини аниклаш мумкин.
Таҳлил этишда жами харажатдаги хар бир харажат элементнинг тутган салмоғи аникланиб, утган йилдагиси хамда сметадаги курсаткичлар билан таккосланади ва бу курсаткичларни узгариш сабаблари аникланади.
Махсулотларнинг ишлаб чикариш билан боғлик бўлган харажатлари таркибини иктисодий элементлари ва моддалари бўйича куйидаги таркибда бериш мумкин.
Do'stlaringiz bilan baham: |