|
бошҳарув усдублоридан шундайн мавжудки, бунда раҳбар
ходимларга шпонади;
ходвмни фаол мезргатга, гругшавий фаолиятга тортадиган
мотавация шаклларв;
ҳаммага тенг етиб борадиган коммуникация тури;
барча аъзолар иштирокяда ва уларнинг фякрларини
инобатга одадиган царорлар ҳабул килиш;
• жамоанинг умумнй му?{окамаси натижасида белгиланган маҳсодлар;
В маркаэляшмаган назорат шэкли.
Бошқарув муаммоларига бағшпланган назариялар орасида Де Мак-Грегорнинг «X» ва «Ув яазариялари алоҳида дивдат талаб қилади. «X назарияси» маълумки, бошқарувга евдашувнинг маъмурий - буйруқбоэликка асосланган тамойилдарини яазарда тутса, «У назарияси» ундан тубдан фарқ қилади. «X» ёндашув қўйидагиларга таянадв:
1. Одамнннг аслада меҳнатга тоқати йўқ, унга ишдан қочишга
мойиллик кучли.
2. Оддий одамга таваккал қилишдан ва масъулиятлардан
қочиш хос бўлиб, у пассив ва бошқаришларига му^тож.
3. Оддий одамга куп нарса шарт эмас, уни тинч қўйишса бас,
у ҳимояга, хавфсизлакка муҳтож..
«¥— назариясия эса қуйидагиларга асосланади:
1. Одамнинг жисмоний ва интеллектуал имкониятларини
сарфлзшга интилиши табиий бўлиб, унинг учун мехнат фаолияти
ёки ўқиш каби мароқлидир.
2. Одам меҳнат жараёнида ўз — ўзвни боцп^ариш ва назорат
қобилиятига эга.
Одатда едам ўз бўйнига масьулиятларни олишга интилади
ва ўз иқтидорини намоёи қнлишга э^гиёж сезвди.
Одамяи ўз бўйнига масъулият олишга ундаган нарса — бу
умумий фаолиятда иштирох этишга мойнлликдир.
Кўпчиликда ижодий ишлаш за ташаббуслар кўрсатишга
иштиёқ мавжуд, бу нарса бошқарувга хам тааллуқлидир.
Шулардан келиб чиққан ҳолда Д. Мак-Грегор янги «X» ва «V» иазарияларининг тамойилларини илгари сурдв. «X» назарияси учун бу —
ташкилотни қатгиедўллик билан изчил тарзда бсшқаршп
лозимлиги;
қонуний расмий ваколатларни марказлаштиршя;
қарсрлар қабул қилиш жараёнига ходимларнп минимал
тарзда жалб этишнинг ма^садга мувофиқлиги.
д У» назариясшшнг тамойиллара:
Ш ташкилс-ни умумий тарзда эркин бошқариш;
расмий в- холатларнинг бўлимларга бўлиниши;
мажбурлаш ва вазоратнинг камлиги, индивидуал фаолвк ва
ўз—ўзини назорат қилишга ўтиш;
бошқарувкинг демократик услуби;
■ қарорлар қабул қилиш жараёнига барчанинг жалб этилиши.
Лекии жахон илму —фани тажрибаси шуни кўрсатмоқдаки,
бошқарувда, айниқса, унинг услубларини танлашда синтетик танловнинг бўлшпи кўпроқ ўзини оқламоқда.
Раҳбарнинг профессиовал муҳим сифатларн масаласи охирги йилларда мутахасислар ва амалиётчиларни купроқ қнзиқтирмоқда. Бир гуру^ олимлар амернкалнк ҳамда япониялик раҳбарлар фаолиятини ўрганаб, уларга хос бўл^ан энг мухим сифатларнинг блокларини ажратганлар. 1500 та америкалик менеджер ва 41 та йирик Япония фирмалари ра^барларининг сифатлари қуйидагича табақаландв: А. Кояцептудд қобилият ва жулҳ—атвор стандаптлари:
дунёқарашнинг кенглиги, глобал ёндашув;
узоқни кўра билиш ва эгилувчанлнк;
ташаббускорлик ва дадиллик, таваккалчиликка мойиллик;
мунтазам ўз устида ишлаш ва узлуксиэ ўқиш.
Б. Шахспй сифатлар:
мақсад ва й'налишларни аниқ белгилаш;
узгалар фнкрини тингдаш қобилияти;
холислик. сэмимият ва бағрикенглик; адолатли қарорлар чиқариш орқали ходимларни жой-
жойига қўйиш, улар имкояиятларидан тўла фойдаланиш;
шахсий ёқимтпйлик;
жамоа ташкил этвш ва унда уйғун мухитни ушлаб тура
олиш қобилияти.
В. Саломатлик.
Лекин барча ўтказилган тадқиқотАар натижасида шу нарса аён бўлдики, америкалик раҳбарлар кўпроқ ходимларнинг шахсий— шдивидуал ташаббуслар кўрсатишларига имком берувчи мухятнинг бўляши тарафдорлари бўлсалар, японияликлар — ходямларнинг ҳамкорлакдаги фаалиятлари самарасини оширувчи шароитларни яратишга эътибор берадилар.
50 -чи йиллардан бошлаб ўтказилган тадқиқотларда хар қандай фаолиятда ^ам муваффақиятни таъминловчи сифатларнинг юэлаб хилларини аниқланди. Лекин уларни умумлаштирилганда, 5% сифатларгина барча тад^ргқотларда мухим, деб эътироф этнлди. Уларнинг орасида энг кўп марта такрорланганларига:
а) интеллект (одашшяг муракхаб ва мавҳум муаммоларни еча
олиш қобилияти, у ўта юқори бўлмаслиги, аксинча, ўртачадаи
юқори бўлиши кераклит эътароф этилди);
б) ташаббускорлик (янгича ишлаш ва ҳаршшшларга эҳтиёжни
англаш қобилияти за шунга *лос мотивлар).
КУЧЛИ РАҲБАҒНИНГ КУЧЛН СИФАТЛАРИ:
Реалистик тафаккур — муаммолар, воқеа—ҳодисаларни
реал макон ва вақт чегараларида аниқ тасаввур қилиш ва
ечимларини белгилай олиш;
Бир ва1$тнинг ўзмда бир қанча муаммолар мо^иятяни
англай билиш тажрибани янги музммолар ечимига қарата билиш;
Жамоани бопи^ариш, ишни аниқ ва тўғри ташкил қилиш
қобилияти, ҳар қандай ишга шахсан кириша билиш ва унинг
бажарилшшши назорат қилкш;
Юқоридаги учта з{олатда ўта жонсараклик ва қэтъиятеш
намоён ^илнш,
РАҲБАРЛИККА ЛОЙИҚЛИК МЕЗОНЛАРИ АСОСИДА ЛИДЕРЛИКНИНГ
ВАЗИФЛЛАРИ:
I дидер - маъмур; лидер — режалаштнрувчи; I лидер — сиёсатчи; I лидер — баҳоловчи экснерт; I лндер - жамонинг ваколатли вакили; I лндер — рағбатлантириш ва жазолшп ташаббускори;
Ш лидер — ҳукм чиқарувчи ва яраштирувчи;
■ лндер — намуна «Ота»;
Я лядер - жамоанинг рамзн — референт;
лидер - индивидуал масъулликви чекловчи;
лидер — дунёқараш,\ар шакллантирувчн;
лидер — «Балогардов».
РАҲБЛРГА ЗАРУР БУАГАН ТЙТТА «Т-
Do'stlaringiz bilan baham: |
