Мамлакатимиз раҳбари И

БошцаруБчилик фаолиятининг диагностик хусусиятлари
Замонавий раҳбарга қўйиладиган талаблардан бири шуки, у ҳозирги замои психологиясининг ўзи учун мақбул барча услубларидан фойдалангзн холда энг аввало ўзи тўғрисида, қолаверса, қўл остидагиларяинг шахси тўғрисида билимлар ва маълумотларга эга бўлипш керак. Яъни, маълум маънода раҳбар психодиагносг бўлипш, ўэ фаолйятида психодиагаостик метомарни қўллай олиши керэк. Чунки, ўзгалар психологиясини яхши билиш - улар устидан хокииликнинг усули бўлгани каби, ўз тахсий фазилатлари ва камчиликларини билнш ҳам турли вазиятларда тўғри йўл тутшшшнг йўлларидандир.
Энг аввало бошлиқ ўзининг бошқарувчилик фаоляятига қанчалик лойяқ эканлигингкзни аниқлаб олиши керак. Лавозимни эгаллашдан аввал у қуйидаги сифатларга маълум даражада эга бўлиши керак, чунки кейинчалик улар ўзгзрадв, бошқалари пайдо Йўлади;
— авяало раҳбар туб маънода реалист бўлидш керак, яъни
унинг барча ҳаракатлари ўзв бошқараётган корхона ёки тапжилот
манфаатларига мос к&либ, унга фойда келтирипшни тасаввур
;;>;лиши лозим;
— раҳбарнинғ умуман одамлар хақида қандай тасаввурда
:жанлиги, улар тўтрисқда ннма деб ўйлаши, бу борадаги билимлари
жуда муҳим. Бу саволга агар у объектнв, тўғри жавоб
гополгандатина, унинг ўзи хақидаги фтжрларини тахминан бялиш
■тумкйн бўлади;. Шу каби саволларга аниқ жавобларнинг бўлиши
дастлабки пайтда увинг муваффақияти ве одамлар билан ишлаб
кетишининг реал асосидир;
хар қандай нарсани йўл — йўлакай, ^йинчиликсиз идрок
қила олиши ҳам муҳим қобилият бўлнб, раҳбарнинг янга шарт -
шароитлардаги талаблари шахсий гажрнба билая оқлайдиган
■гуҳкм омил ҳисобланади. Демак, рахбар одам ишга киришган
захотиёқ шу со^ада билимдон бўлиб олишга интилиши,
сирдай туюлгая масалаларга оэроқ киришиб, айнан ўз ақлининг
кучи билан уларнинг мохиятига етишга тиришиши, янгича иш
услубшш яратиб, янги вазиятга мослашншга ёрдам беради;
ўэгалар -Ъаолията ва жамоа шшши яхлят тарзда бошқара
олипш, керак бў са, ҳамма бажараётгак ипгаи биргаликда ҳамма
қатори бажара ^лишга тайёр бўлиши лозим. Бунинг учун у қатьий
ҳаракатларга тайёр бўлиши, мабодо бирор ходим бўлмай қолса,
намойишкорона >нинг ўрнига ўша шшт ўзи бажара олишини
кўрсатиши зарур. Уни ташвишлантнрадигая саволлардан бири -
«нима қилсам одамлар тошиириқни оператив бажарадилар», деган
саволга жавоб қидириш ва удар ўртасида обрў — авторите-гга эга
бўлшнга ҳаракат қилиши керак, Шу орқали у ўз мавқеини
мустахкамлайдя, ўз хнзмат бурчи доирасида иш ҳажмини аниқ
белгилаб олади. Бу эса 'з навбатида унинг ўз бурчлари ҳажмини
билишига олиб келади;
жамоадаги ва унинг ташқар! сидаги рақобатчилар хамда
^амкасбларнинг мавқеи ва ашлаб чиқариш салохиятини аниқлаб,
ўзи учун зарур хулосаларни чиқара олшп. Бунинг учун ўз оигли
тараққиёти ва фаолпятини жамоа манфаатлари ва фаолият
мақсадларига бўйсундира олиши, хар қандай шароитда ҳам ўэ —
ўзини назорат ки.\а олиши, мураккаб, оғир ишларга хам урвннб,
шу орқали қобилиятини ўстира олиши мумкин бўлади- Лъни, бу —
оғир топшириқии еигилга айланткра олиши ҳам мухим фаяидат
^исобланади ва фаввдлотда юқори ташкилотлардан бериладиган хар
қандай топшярикни ҳш бажарншга тайёр бўлипнта таъминлаЙди.
Ҳар қандай тошпирилган вазифани охирига етказиш ва бундан маьлум бир қоииқиш ҳисси ҳосил қилиш учун раҳбар ўзидаги Қобнлият ва куч —қувват эахирасига эга бўлиши шарт. Бунинг учун а} ўз кучи, салохияти ва қобидиятларини эиг асосий макгялгя қаратиш ва иродани айнан шунга сарф қилиш;
б) доимо тетик ва соглом бўлиб, ҳар доим хам ишга яроқли
эканлигини кўрсата олиш;
в) бошқа ходимлар хам бажара олиши мумкин бўлган майда-
чуйда ишларга қўл урмай, уларнинг назоратигагина эътиборни
қарата олиш (делегирование);
г) ён — атрофдаги бошқа ташкилот ва корхоналардаги
бошқарув услублари хақдда хам маь\умотга эга бўлиб, бошқарувда
улардам ортда қолиб кетмасликка харакат қилиш, корпорация
усулидан унумли фойдаланиш.
Юқорида санаб ўтилган холатлар, албатга, раҳбарнинг ўз иш фаолиятнни омилкорона ташкил этиш ва дастлабки онларданоқ муваффшриггларга эришига ёрдам беради.
Бундан ташқари, псвхологиядаги қатор психодиагностак услублар, конкрет методикалар ҳам борки, рахбарнинг иш столида улардан энг қулай ва ишончлилари туриши, инсон фаолиятини тўғри ташкил этишга бевосита алоқадор бўлган алломалар ва таниқли арбоблариинг асарларидан ҳам бўлиши унинг ишига фақат ижобий таъсир кўрсатади. Масалан, В. Шейнов, М, Панкратов, америкалик психолог ва нотиқ Дейл Карнеги, доктор Добсон кабиларнинг машхур асарлари ва уларнинг инсонлар билан мулоқотда бўлиш санъати ҳар бир мутахассиснинг ўз ишини ташкил этишида кўмакчи бўлипга муқаррардир.
Бош^арув фаолиятида вачтдан унумли фойдаланиш шартлари
«Ишни яхши ва қис^а фурсатда бажариш, демак. кўп толиқмай, омилкорлик билан ишлашдир», деб таъкидлаган эди америкалик тадбиркор ва олим Джеймс А.Фарли. Чунки деярли барча раҳбарларга доимо в а ц т етишмайди, уларнинг наэарида агар вақт етганида, улар "тоғни талқон қилиб ташлаган бўлардилар".
Дарҳақиқат, вақт энг қимматли нарса бўлгаяи учун ундан самарали фойдаланнш — ютуқларнинг гаровидир. Бунинг учун
1} ме^НАТ ва иш ^илиш иалакадарнви ўрганиши керак. Бу нима учун керек. Бу шп раҳбардаги ёмон ва ортиқча одатлар, малака ва кўиикмалардая холи бўлишга ёрдам беради. Чунки одатга айланиб қолган барча харакатларимиз шунчалик табиий, "ўзимизникн" бў.либ қолгаики, уларнивг биэня вақтимнэни