Маълумки, инсон жамики мавжудотлар орасида фикрлаш ва уни ўз нутқи орқали ифодалаш имкониятига эгалиги билан ажралиб туради

Kori xunxorlik senga-yu,
Mehri poydorlik menga.
Bu jahonning rohatin ol,
Bor azobin menga ber.
Senga bo`lsin barcha orom,
Barcha bedorlik menga..
Ol o`zing koshonalarni,
Menga qo`y mayxonani,
Barcha hushyorlik senga-yu,
Barcha xummorlik menga.
Senga bo`lsin nurli kunduz,
Menga qolsin qora tun.
Barcha gulshan senga bo`lsin,
Bor tikanzorlik menga.
Sen shahanshohlikni olgin,
Menga qullik bo`lsa bas.
Bor jafokorlik senga-yu,
Bor vafodorlik menga.
Mayli ostonangda yotsam,
Mayli quvsang tosh otib.
Bor dilozorlik senga-yu,
Bor dilafgorlik menga.
Senga she`rni bitsin Erkin
Yirtib otmoq o`z ishing
Kasbi inkorlik sengayu,
Aybda iqrorlik menga.
Bu she`rda ketma-ket kelgan antonimlar lirik qahramon muhabbatining g`oyat teranligini yaqqol tasavvur qilishga imkon beradi. Demak, antonimlar shoir g`oyasining aniq-ravshan yuzaga chiqishiga yo`l ochadi. Misralardagi antonimlarga chuqurroq e`tabor qaratsak, she`rda jami 17 ta antonimik juftlik ishtirok etgan, shundan eng ko`p sakkiztasi yasama: shodlik- zorlik, dildorlik-xushtorlik, sog`lik-bemorlik, hushyorlik- xummorlik, shahanshohlik-qullik, jafokorlik- vafodorlik, dilozorlik- dilafgorlik, inkorlik- iqrorlik; ikkitasi tub: rohat- azob, ol-ber; to`rttasi tub va yasama: sitam-shodlik, orom-bedorlik, koshona-mayxona, gulshan-tikanzor; bitta izofali brikma: kori xunxorlik-mehri poydorlik; ikkitasi so`z birikmasi tarzida: nurli kunduz-qora tun, she`rni bitmoq-yirtib otmoq kabi. Tahlildan ko`rinib turibdiki, antonimik juftliklarni hosil qilishda morfologik usul eng ko`p foydalaniladigan yo`ldir.
Xalq maqollarida donishmand kishilarning borliq haqidagi qarashlari aks etgan bo`ladi. Ixcham, lo`nda ifodalangan bu fikrlar, asosan, antonimlik asosida vujudga kelgan. Kuzatishlardan ma`lum bo`lishicha aksariyat xalq maqollari antonimik hodisaga misol bo`lmoqda. Masalan,