Maktabgacha yoshdagi

26-rasm. Yoshga qarab bola gavdasi tuzilishining o‘zgarib borishi.

Yangi tug‘ilgan va bir yoshgacha bo‘lgan bolalarning tash-

qi qiyofalari katta odamlarning tashqi qiyofalaridan ancha farq 

qiladi. Yangi tug‘ilgan bolaning boshi gavdasiga nisbatan juda 

ham katta (gavdasining to‘rtdan bir qismiga barobar), bo‘yni 

deyarli yo‘q darajada qisqa, gavdasi uzun, oyoq-qo‘llari gav-

dasiga nisbatan qisqa bo‘ladi. Katta yoshli odamning boshi 

gavdasining sakkizdan bir qismiga to‘g‘ri keladi.

Bundan tashqari chaqaloq bolaning yuzi juda kichkina 

bo‘ladi, chunki yuqorigi va pastki jag‘lari hali ishlamagan-

ligi tufayli rivoj 

lanmagan bo‘ladi. Chaqaloq bolalar ichki 

organlari ning holati va faoliyati ham katta odamlarnikidan an-

chagina farq qiladi. Masalan, o‘pkadagi havo kiradigan may-

da pufakchalar ning soni miqdor jihatidan katta odamlarni-

ki bilan baro bar bo‘lsa ham, ular juda mayda bo‘ladi (katta 

odamlarnikiga nisbatan uch barobar kichik bo‘ladi). Shuning 

---

250

uchun chaqaloq bolalar katta odamlarga nisbatan uch ba robar 

tez nafas oladilar. Chaqaloq bola bir daqiqada 50–60 mar-

ta nafas olsa, katta yoshdagi odam xuddi shu vaqt ichida 14–

16 marta nafas oladi. Chaqaloq bola jismoniy jihatdan juda 

tez o‘sayotganligi tufayli sof havoga ayniqsa muhtoj bo‘ladi. 

Ilk yoshdagi bolalar 

ning taraqqiyotida buni albatta hisobga 

 olish zarur. Agar chaqaloq bola o‘ringa o‘ng‘ay holatda yotqi-

zilmasa, siqib yo‘rgaklansa va ochiq havoga olib chiqilmasa,  

uning nafas olishida qo‘shimcha qiyinchilik vujudga keladi.