Maktabgacha yoshdagi

senzitiv  dav ri deb yuritiladi. O‘tkazilgan tajribalardan ma’lum 

bo‘lishicha, bolaning maktabgacha ta’lim muassasasi yoshida-

gi davri psixik taraqqi yotga nisbatan umuman senzitiv davr 

hisob lanadi. 

Psixik taraqqiyotning mazmuni tashqi faoliyat turlarining  

sekin-astalik bilan ichki psixik harakatlarga aylanishidan 

(ya’ni eksteriorizatsiyaning interiorizatsiyaga aylani 

shidan) 

iboratdir. Shuning uchun bolalarni ma’lum ish-harakatlar-

ni yoki faoliyat turlarini o‘zlashtirishda ularning ehtiyojlari 

va qiziqishlariga mos keladigan faoliyat turlaridan biriga jalb 

qilish kerak.

Ta’lim jarayoni bolalarning ehtiyojlari va qiziqishlarini 

hisobga olgan holda tashkil qilinsa, bu jarayon dasturlashtiril-

gan ta’limga aylanadi. Hozirgi vaqtda axborot kommunikat-

siya texnologiyalarining rivojlanish bosqichi, uning ta’lim 

jarayo nida keng qo‘llanilishida dasturlashtirilgan ta’lim katta 

ahamiyatga egadir. Ana shu nuqtayi nazardan olganda mak-

tabgacha ta’lim muassasasidagi dasturlashtirilgan ta’lim bola-

larda maktab ta’limi uchun kerak bo‘ladigan sifatlarni rivoj-

lantirishga qaratilgan bo‘lishi kerak. 

Bolaning psixik taraqqiyotida biologik va ijtimoiy faktor-

lardan tashqari bolaning shaxsiy faolligi ham muhim ahami-

yatga egadir. Bola psixikasining taraqqiyotida bolaning shax-

siy faolligini to‘g‘ri tashkil qilib, yo‘lga solib turilsa, undagi 

mavjud sifatlar faoliyati ning har xil turlarida namoyon bo‘lib 

o‘sayotganini hisobga olib tursagina tarbiya muvaffaqiyatli 

bo‘ladi.

---

240

Bola psixikasi o‘yin, ta’lim, mehnat, ijtimoiy faoliyat va 

munosabatlar jarayonida taraqqiy etadi. Har bir faoliyat bola-

ning hayotini o‘zgarishi bilan turli yoshda turlicha xarakter 

kasb etadi. Agar maktabgacha davrdagi bolalarning yetakchi 

faoliyati o‘yin bo‘lsa, maktab yoshidagi bolalar faoliyati o‘qish, 

o‘rganishdan ibo ratdir. O‘yin, o‘qish, o‘rganish, mehnat yoki 

ijtimoiy faoli yat turlari orasida keskin chegara bo‘lishi mum-

kin emas. Maktab yoshi davrida o‘yin ham saqlanadi, u hatto 

katta yoshli kishilar hayotida ham muhim ahamiyat kasb eta-

di. Mehnat faoliyatiga esa biz bolalarni juda yoshligidan jalb 

qilamiz. Lekin har bir faoli yat turi o‘z mazmuni, tashkil etili-

shi bilan bolaning ham jismoniy, ham psixik faolligini rivojla-

ntirish imkonini beradi.