Маktabgacha yoshdagi bolalarning rivojlanishi va ta’lim tarbiyasi

Маktabgacha yoshdagi bolalarning rivojlanishi va ta’lim tarbiyasi.

Reja:

• 
  1. Ta’lim shakllarining tarixan paydo bo‘lishi.
  
• 
  2. Dars - ta’limning asosiy shakli.
  
• 
  3. Darsning xillari va tuzilishi.
  
• 
  4. Darsga ko‘yilgan asosiy talablar.
  
• 
  5. Ta’limning samaradorligini ta’minlovchi boshka shakllari.
  

Ta’limni tashkil etish shakllari deganda, anik muddatda va tartibda o‘kituvchining o‘kuvchilar bilan olib boradigan mashgulot turlarini tushunamiz. Xozirgi kunda, umumta’lim maktablarida ta’limni sinf-dars shaklida olib borish keng tarkalgan. Insoniyat tarixiga nazar tashlar ekanmiz, ta’limni tashkil etish shakllari ijtimoiy tuzum manfaatlariga mos xolda paydo bo‘lgan va rivojlangan. Dastlabki davrlarda ta’lim berish ishlari odamlarning mexnat faoliyati, turmush tarzi bilan uzviy boglangan hamda bilim berish, o‘rgatish ishlari yakka tartibda olib borilgan.

• 
  Ta’limni tashkil etish shakllari deganda, anik muddatda va tartibda o‘kituvchining o‘kuvchilar bilan olib boradigan mashgulot turlarini tushunamiz. Xozirgi kunda, umumta’lim maktablarida ta’limni sinf-dars shaklida olib borish keng tarkalgan. Insoniyat tarixiga nazar tashlar ekanmiz, ta’limni tashkil etish shakllari ijtimoiy tuzum manfaatlariga mos xolda paydo bo‘lgan va rivojlangan. Dastlabki davrlarda ta’lim berish ishlari odamlarning mexnat faoliyati, turmush tarzi bilan uzviy boglangan hamda bilim berish, o‘rgatish ishlari yakka tartibda olib borilgan.
  
• 
  Davr o‘tishi bilan ko‘pchilikka bilim berish ehtiyoji paydo bo‘ladi. Ta’lim tizimi mazmuni, bilimlarning murakkablashuvi, bolalarni gurux-gurux kilib, to‘plab o‘kitishni takozo kilgan hamda ta’lim bilan shugullanuvchi mutaxassislar, o‘kituvchi tayyorlash zaruriyatini keltirib chiqargan.
  

Shu davrga kelib o‘kitishning maxsus tashkiliy shakllari paydo bo‘la boshlaydi. Buning natijasida sinf-dars tizimi paydo bo‘la boshlaydi. Xalk orasida xayotiy tajribaga, bilim va tarbiyaga ega bo‘lgan kishilar murabbiy, o‘kituvchi bo‘lib faoliyat ko‘rsatdi.

• 
  Shu davrga kelib o‘kitishning maxsus tashkiliy shakllari paydo bo‘la boshlaydi. Buning natijasida sinf-dars tizimi paydo bo‘la boshlaydi. Xalk orasida xayotiy tajribaga, bilim va tarbiyaga ega bo‘lgan kishilar murabbiy, o‘kituvchi bo‘lib faoliyat ko‘rsatdi.
  
• 
  Xalkimiz tarixiga nazar tashlar ekanmiz, maktab va madrasalarda yoshlarga bilim berish bilan shugullanganligi “Avesto” va boshka tarixiy manbalardan ma’lum. Ammo kadim davrlarda ta’limni kat’iy chegaralangan vaktda, bir xil yoshdagi bolalar bilan olib borish, ta’lim mazmunini boskichma-boskich berish masalalariga aniklik kiritilmagan edi.
  
• 
  Ta’limning tashkiliy masalalari Al-Forobiyning “Fan va akl zakovat” asarida o‘kuv fanlarini guruxlarga bo‘lib o‘kitish, ularning tarbiyaviy moxiyatini ochish masalalariga e’tibor berilgan. Pedagogika tarixida, ta’lim tashkil etishning asosiy shakli dars hisoblangan. Sinf-dars tizimini didaktik talablar asosida yaratishda buyuk chex pedagogi Yan Amos Komenskiyning (1592-1670) xizmatlari katta, uni sinf-dars tizimining asoschisi sifatida butun dunyo tan olgan.