Maktabgacha yoshdagi bolalarning ekologik madaniyatini rivojlantirishning zamonaviy mexanizmlari

Butunlik tamoyili.
Bu tamoyil integratsiya tamoyili bilan bog’liq 
bo’lib, birinchi navbatda, bolaning atrofdagi dunyoni yaxlit idrok etishini 
hamda tabiiy dunyo bilan birligini ifodalaydi.
Konstruktivizm tamoyili.
Ushbu tamoyil juda muhim, ammo MTT 
larda har doim ham qo’llanilmaydi. Bunda ekologik muammolar haqida 
tushuntiriladi. Sayyoramizdagi ekologik muammolarning barchasi hali 
to’liqligicha hal etilgani yo’q. Shuning uchun biz bolaga o’zi, oilasi va MTT 
ushbu ekologik muammolarni oldini olish, mavjud muammolarning salbiy 
natijalarini kamaytirish uchun nima qila olishini bolaga tushuntiramiz.
Mintaqaviylik tamoyili.
Ushbu tamoyil maktabgacha yoshdagi 
bolalarga ko’proq global muammolardan ko’ra mintaqaviy muammolardan 
gapirish tushuntirish lozim. Chunki global muammolar (ozon qatlamining 
yupqalashishi, orol dengizini qurishi ) bolalarga faqat tushuntirib berish 
orqali tarbiyachi cheklanadi. Bunda bola xuddi ertak tinglagandek bo’lib 
qoladi. Uning yechimlari hali sayyoramizda mavjud emas. Bolaga tarbiyachi 
uning mohiyatini tushintirib berolmaydi. Shuning uchun global muammolarni 
bir chetga surib qo’yib, oddiygina qilib oladigan bo’lsak suv nega 
ifloslanmoqda?, uning ifloslanishiga kim sababchi bo’lyabdi? kabi 

---

muammolarni bolaga tushuntirib, tajribalar orqali ko’rsatib berishimiz 
mumkin (masalan, bolalar oldiga shaffof 2 ta idishga suv olamiz. Ularning 
biriga turli axlatlarni selefan paketlar, qog’ozlar, non ushoqlari, turli xildagi 
axlatlarni solamiz va bolalarning turli savollar orqali toza suv va ifloslangan 
suv haqida tushuncha beramiz). 
Davomiylik tamoyili.
Ushbu tamoyil ekologik ta’limning uzluksiz 
ta’lim jarayonidagi davomiylikni ta’minlaydi. Ekologik ta’lim maktabgacha 
ta’lim muassasasida, maktablarda, oliy ta’lim muassasasida ya’ni bola butun 
umri davomida ekolgik bilim olishini ta’minlaydi.
Maktabgacha yoshdagi bolalar uchun ekologik ta’limning mazmuni va 
metodikasi bir qator mutaxassislar tomonidan o’rganilgan va turli dasturlar 
ishlab chiqilgan, ular quyidagilar hisoblaniladi: N.N.Kondratievaning “Biz”, 
“Yosh ekologlar”, S.N.Nikolayeva va N.A.Rijovaning “Tabiat bizning 
uyimiz”, I.G.Belavina va N.G.Naidenskayalarning “Sayyora bizning 
uyimiz”, 
N.N.Veresovning 
“Biz 
yerlikmiz”, 
V.I.Ashikov 
va 
S.G.Ashikovalarning “Yetti rangli” va boshqalar. 
Ingliz tadqiqotlariga nazar soladigan bo’lsak,