Maktabgacha yoshdagi bolalarning ekologik madaniyatini rivojlantirishning zamonaviy mexanizmlari

 
 
 
 
 
 
 
 

---

II BOB. MAKTABGACHA YOSHDAGI BOLALARNING EKOLOGIK MADANIYATI 
VA UNI RIVOJLANTIRISHNING ZAMONAVIY 
YO’LLARI…………………………………………….
 
2.1
MAKTABGACHA TA’LIM TASHKILOTLARIDAGI MAVJUD EKOLOGIK 
VAZIYAT…….. 
Ekologik tarbiya 
ta’lim oluvchilam ing tabiat va insonning o ‘zaro 
harakatining ilm iy asoslarini egallaganliklari bilan b o g ‘liq. Uning 
m aqsadi - 
atrof-m uhit holati uchun shaxsning axloqiy m as’uliyatini 
tarbiyalash, barcha faoliyat turlarida ular haqida dom iy g‘am xo‘rlik 
zaruriyatini anglashga y o ‘naltirilgan ilmiy bilimlar, qarashlar, e'tiqodlar 
tizim 
ini 
shakllantirish. 
M a’lumki, respublikamizda “Uzluksiz ekologik ta’lim konsepsiyasi” 
yaratilgan. Mazkur konsepsiyaga ko‘ra, maktabgacha ta’lim muassasalari 
bolalariga ekologik ta’lim-tarbiyaning oddiy elementlariberiladi. Maktab- 
182 
gacha ta’lim muassasalarida bolalar atrof-muhit bilan qanday muloqotda 
bo‘lishlari zarurligini, issiq-sovuq, yorug‘lik-qorong‘ilik, kecha-kunduz, 
yomg‘ir-qorni, yaxshilik-yomonlikni, qushlar, hayvonlar, o‘simliklarga 
nisbatan qanday munosabatda bo'lishni bilishlari, tabiatdagi ranglarni 
tanishlari 
lozim. 
Maktabgacha yoshdagi bolalarga ekologiyadan boshlang‘ich ta’limtarbiya 
berishning 
maqsadi 
ularni 
tabiatni 
sevadigan, 
asrab-avaylaydigan, 
odobli, erkin fikrlovchi, milliy g‘urur egasi, barkamol sog'lom avlod etib 
tarbiyalashdan 
iboratdir. 
Ekologik tarbiya ijtimoiy tarbiyaning yana bir muhim tarkibiy qismi 
bo‘lib, uni tashkil etish jarayonida quyidagi 
vazifalar 
hal etilishi zarur: 
1. Bolalarda mashg‘ulot va mashg‘ulotdan tashqari jarayonda ekologik 
tushunchalarni 
tarkib 
toptirish. 
2. Ularning tabiat va atrof-muhit ekologiyasi to‘g‘risidagi tasavvurini 
boyitish. 
3. Bolalarda tabiat va atrof-muhit muhofazasini ta’minlash ijtimoiy 
zaruriyat 
ekanligi 
to‘g"risidagi 
mas’uliyatni 
shakllantirish. 
4. Bolalarda tabiatda o‘zini tutish malakasini, atrof-muhitni muhofaza 
qilish tuyg‘usini tarbiyalash hamda ularning tabiat va atrof-muhit 
muhofazasini ta’minlash jarayonida faol ishtirok etishlariga erishish 
Bola o‘z faoliyati jarayonida o‘zini o‘rab turgan tabiiy va antropogen narsalar va 
hodisalar 
mohiyatini 
bilib 
oladi. 
Bolaning atrof-muhitni hissiy bilishjarayoni o'z mohiyati va xususiyati 
jihatidan bir-biridan shartli farq qiluvchi uch bosqichdan iborat bo‘ladi 
(16-rasm). Zero, hissiy bilish bolaning sezgilariga bevosita ta’sir etgan 
tashqi atrof-muhit (tabiat) va uning alohida xossalarining ko‘rinishlar, 
qiyofalar, 
tasvirlar, 
manzaralar 
shaklida 
miyasida 
aks 
etishidir. 
Bola o‘zini o‘rab turgan atrof-muhit vatabiatning muayyanxossalarini: 

---

havoning issiq-sovuqligini terisi bilan, suyuqliklarning ta’mini tili bilan, 
183 
havodagi hidni burni bilan, tabiatdagi xilma-xil obyektlarning rangini 
ko‘zi bilan, tovushlarni qulog'i bilan sezib, ya’ni mazkur xossalar bolaning beshta 
turli 
sezgisiga 
ta'sir 
etib, 
shu 
a’zolarda 
joylashgan 
asab 
hujayralari orqali bosh miyasiga borib yetib, natijada miyada tabiatning 
ayrim xossalari to'g'risida bilim paydo bo’ladi, ularning ko‘rinishlari, 
qiyofalari, 
tasvirlari, 
manzaralari 
vujudga 
keladi. 
Maktabgacha ta’lim yoshdagi bolalarning atrofmuhitni hissiy bilish jarayoni