bilimga ega bo’ladilar, tabiat ob’ektlarini kuzatadilar, so’rovlar va mehnat
faoliyatini amalga oshiradilar. O’yin mashg’ulotlarida biz qo’g’irchoq
manbalaridan foydalanishimiz mumkin: Pinokkio, Lesovichka, Aibolita.
Qo’g’irchoq qahramonlar o’yin davomida o’z-o’zidan paydo bo’ladi.
Adabiyotlarga yana nazar soladigan bo’lsak,
ularda bolalarni uy
hayvonlari va yovvoyi hayvonlar bilan tanishtirish mushuk, itni kuzatish,
rasmlarga qarash orqali amalga oshiriladi. Bolalardagi hayvonlarning hayoti
haqidagi g’oyalar asta-sekin haqiqatga aylanib boradi deyilgan. Bolalar
hayvonlarni kuzatish orqali ularning bolalari haqida, tashqi ko’rinishining
xususiyatlari haqida bilib oladilar.
Tabiat dunyosi bolalarning har tomonlama rivojlanishi uchun katta
imkoniyatlarga ega.
Tematik suhbatlarning, kuzatishlarning tizimli va izchil
tashkil etilishi bolalarning tafakkurini, ko’rish va his qilish qobiliyatini
rivojlantirishga, atrofdagi, dunyodagi katta va kicchik o’zgarishlarni sezishga
imkon beradi.
Ekskursiya va sayrlarning o’rni ekolgik madaniyatda alohida hisoblanadi.
Bolalar bilan “Gullar” darslarini o’tkazish uchun dastlabki ishlarni bajarish
lozim. Bolalarni o’sayotgan gullar bilan tanishtirish, ularning go’zalligini
sevishga o’rgatish, ularni sindirmaslik,
parvarishlashni, himoya qilishni
o’rgatish lozim.
Ekologik ta’lim bolalarda ekologik ta’limning rivojlanish darajasi
diagnostikasi bilan birga bo’lishi kerak-o’quv yilining boshida va oxirida.
Bolalarning tabiiy dunyoga bo’lgan munosabatini o’rganayotganda quyidagi
fikrlarga e’tibor qarating:
1.
Bolalarning tabiatga qiziqishi: o’simlik va hayvonlarni umuman
o’rganadimi, o’zi anglab tushunib savol beradimi yoki
o’qituvchining iltimosiga binoan savol berishadimi?, o’simlik yoki
hayvonning holatida muammo bo’lsa ular xafa bo’ladimi?
2.
Bolalarda hayvonlar va o’simliklarni parvarish qilishda ishtirok etish
istagi mavjudligi;
3.
Tabiat burchagidagi o’simliklar va hayvonlarning nomlari, yashash
sharoiti to’g’risida qiziqishadimi yoki yo’q shu kabilarga e’tibor
berish lozim.
N.A.Rijova o’z tadqiqotlarida bloklar to’plamini yaratdi. Unga ko’ra,
bloklarda taxmin qilingan bilimlarning ketma-ketligi ifodalangan bo’ladi
hamda bu ishni bajarilishini osonlashtiriladi. Masalan, “suv” blokiga misol
keltirsak, bolalarga tarbiyachi suv bizga nima
uchun zarur deb savol bersa
bolalarning beradigan javobini oldindan bizda taxminiy uch guruhga
bo’lingan javoblari bo’ladi.
Birinchi guruh bolalari- pragmatik yoki iste’molchi hisoblanadi
(bolalarning javobi: ichish uchun, qo’l yuvish uchun, ovqat qilish uchun…);
Ikkinchi guruh bolalari- aralash tipdagi suvning ahamiyati ko’rsatilgan
javoblar (odamlar ichishi uchun, baliqlar ichishi uchun,
hayvonlar ichishi
uchun);
Uchinchi guruh bolalari- tabiat markazli ya’ni suvning tabiatga
ahamiyati ko’rsatilgan javoblar (gullarni sug’orish uchun, ekinlarni o’sishi
uchun);
Bunday diagnostikalar bolalar bilimini baholashda ham juda qo’l
keladi. Bunday tashqari “Quyosh”, “Tuproq”, “Havo” bloklarida ham bolalar
bilan tajriba o’tkazib ko’rish mumkin.
Bolada ekologik ta’limni amalga oshirishning muhim shartlari:
Birinchi, rivojlanayotgan fan muhitini to’g’ri tashkil etish va
ko’kalamzorlashtirish hisoblanadi.
Ikkinchi, asosiy vazifa- bolada ekolgik madaniyat elementlarini,
ekologik jihatdan to’g’ri xulq-atvorni shakllantirish uchun sharoit yaratish;
Uchinchi,
bolalar
bog’chasini
binosi
va
atrofi
yaxshi
ko’kalamzorlashtirilgan bo’lishi kerak. Guruh xonasi funksional maydonga
ega bo’lishi kerak. Mashg’ulotlar uchun, ko’rgazmalar uchun, kutubxonalar
uchun alohida joylar tashkil etilgan bo’lishi kerak;
To’rtinchi, guruh xonasida to’plamlarning (toshlar,
qobiqlar, o’simlik
urug’lari,quruq burglar…) bo’lishi;
Beshinchi, labaratoriya xonasining mavjudligi;
Oltinchi, jonli burchak- kuzatishlarni tashkil etish uchun joy. Bolalar
hayvonlar va o’simliklarga, ularni hayot tarziga juda qiziqadi;
Yettinchi, aniq tabiiy ob’yektlar. Ularni yaratishdan maqsad- tabiat
bilan muloqot qilish va unga g’amxo’rlik qilish.
Sakkizinchi, tarbiyachining ijodkorligi.
Rus manbalarida aytilishicha, ekologiya sohasida ish olib bormoqchi
bo’lgan inson avvalo o’zining hatti-harakatlarini “ekologik toza” ekanligi
haqida dastavval yaxshilab o’ylashi lozimligi uqtiriladi.
Mutaxassislar inson rivojlanishidagi
bir qancha yoshni aniqlaydilar,
ularning har biri psixik rivojlanishning sifat jihatidan alohida bosqichni
ifodalaydi. Maktabgacha yosh boshqa yoshlardan yashash sharoiti va
talablari bilan ajralib turadi. Ko’pgina rus olimlari maktabgacha yoshdagi
bolalarga qachondan boshlab ekologik bilim berish lozimligi haqida o’z
fikrlarini atib o’tganlar. Ulardan
Do'stlaringiz bilan baham: 
