Maktabgacha yoshdagi bolalarning ekologik madaniyatini rivojlantirishning zamonaviy mexanizmlari

[M.J.Mutalipova Xalq pedagogikasi 
T.:2015 32-bet].
Maktabgacha yoshdagi bolalar uchun “Irkitjon va Kirekitjon”, “Uch ajoyib 
kichkintoy” gigiyena multfilmlari orqali bolalar sog’lom turmush tarzi qoidalari, 

---

qo’llarni, tishlarni, kiyim boshlarni ozoda saqlash, uyni axlat va chiqindilardan 
toza saqlash kabi jarayonlarni o’rganib oladilar.
Bundan tashqari o’zbek xalq ertagi bo’lmish “Zumrad va Qimmat” ertagi orqali 
bolalar uy-joy va uning atroflarini toza ozoda saqlash, tabiat va hayvonlarga 
nisbatan mehr muhbbatli qilib tarbiyalash kabi jarayonlar, rus xalq ertagi bo’lmish 
“Sholg’om” ertagi orqali insonlar va hayvonlarning o’zaro mehr-muhabbat orqali 
birgalikda yashashi, tabiatga nisbatan mehr, mehnat orqali inson qand-u asal 
totishi, mehnat orqali inson rizq-u nasibali bo’lishi kabi ekologik tushuncha va 
jarayonlarni bolalarga o’rgatib borishimiz mumkin.
O’zbek xalq ertaklarining aksariyat qismida tabiatni asrash, hovli va uning 
atroflarini, ariq va ko’chalarni ozoda saqlash, uy-joylarni ozoda saqlash kabilar 
singdirilgan. Jumladan “Zumrad va Qimmat” ertagida Zumradning orastaligi uy-
joylarni saranjom va sarishtaliligini, “Oltin tarvuz” ertagidagi dehqonning 
mehnatkashligi, hayvonlarga nisbatan mehr-muhabbati kabilarni bolalarga 
o’rgatish, namuna qilib ko’rsatish mumkin. Bundan tashqari hayvonlar haqida 
ertaklarga “Echki va uning bolalari”, “Aqlli sichqon”, “Qaysar uloqcha”, “Tulki va 
turna”, “Ikki do’st” kabi ertaklarni bolalarga o’rgatish orqali hayvonlarga nisbatan 
mehr-muhabbat, ularni asrash avaylash kabilarni o’rgatish mumkin. 
Maqollar 
- xalqning hayotiy tajribalari asosida yuzaga kelgan dono 
fikrlarini ixcham shaklda ifodalovchi asardir. Xalq maqollarining mavzu doirasi 
juda keng bo‘lib, ularda aks etmagan xalq hayotining biron sohasi yo‘q. Chunki 
xalq o‘z hayotiy kuzatishlari va tajribalarini maqollar shaklida abadiylashtiradi va 
shu tariqa kelgusi avlodga qoldiradi. Maqollarda vatanparvarlik, mehnatsevarlik, 
ilmparvarlik, 
insonparvarlik, 
mardlik, 
adolat, 
insof, 
sof 
muhabbat, 
olijanoblik, sadoqat, do‘stlik kabi chin insoniy xislatlar o‘z ifodasini 
topgan