Мактабгача тарбия муассасаси тарбиячиси

Үқув юртидан кейинги тәлим. Институт, университетлар учун юқори даражали илмий кадрлар таййорлашни назарда тутади. Бу аспирантура, докторантура орқали амалга оширилади. Аспирантурага олий мәлумотли, илмий-тадқиқот ишларига мойил шахслар имтиҳон топшириб, танлов асосида қабул қилинади.
Диссертация ҳимоясидан кейин бундай шахсларга фан номзоди илмий даражаси берилади. Үз соҳасида чуқур изланишлар олиб борган, монографиялар йозган ва докторлик диссертациясиниҳимоя қилган шахсларга фан доктори илмий даражаси берилади. Институт педагогик фаолияти билан шуғулланган ва илмий-тадқиқот олиб борайотганларга доцент ва профессорлик унвони берилади.
Мактабдан ташқари тәлим-тарбия. Үзбекистон Республикаси тәлим түғрисидаги қонуннинг 10 моддасига асосланган болалар ва үсмирларнинг эҳтийожларини, хоҳиш-истакларини түлароқ рүйобга чиқариш, уларнинг бүш вақтларини мазмунли ташкил этиш мақсадида давлат муассасалари, турли мулк шаклларига эга бүлган корхоналар, жамоат ташкилотлари илмий-бадиий, илмий-табиий, техник, спорт ва бошқа йүналишдаги мактабдан ташқари тәлим муассасаларини ташкил этишлари мумкин.
Мактабдан ташқари муассасаларнинг асосий вазифаси мактаб билан ҳамкорликда мактаб йошидаги болаларни бүш вақтини мазмунли ташкил этиш, уларнинг майл ва хоҳишларига қараб турли түгарак ишларига жалб этишдан, қобилиятини ривожлантиришдан ва олган назарий билимларини амалда қүллашга үргатишдан иборат.
Мактабдан ташқари муассасаларнинг бутун йил давомида ҳар хил тадбирлар үтказиши, предметлар бүйича олимпиадалар, слйот ва спартакиадалар, үлкани үрганиш учун юришлар, археологик ва этнографик сайоҳатлар уюштириш бу йошларнинг үз ватанининг тарихини, маданиятини чуқур үрганишга тәсир этибгина қолмай, слйотлар, олимпиадалар каби тадбирлар мактабда олган билимларини чуқурлаштиришга, иқтидорли йошлар билан ишлашга имкон беради.
Ҳозир Үзбекистон ҳудудида фаолият курсатьиб турган мактабдан ташқари муассасалар қуйидагилар.
-үқувчилар саройлари ва уйлари,
-йош техниклар станциялари,
-йош табиатшунослар станцияси,
йош туристлар станцияси ва базалари.
Бундай мактабдан ташқари тәлим муассасалари Республикамизда олти юздан ортиқроқ бүлиб, улар таркибига 265 үқувчилар саройлари ва уйлари, 133 йош техниклар маркази ва станциялари, 40 та йош сайоҳатчилар ва үлкашунослар станциялари ва бошқалар киради.

3. Мамлакатимизда болаларнинг ижтимоий тарбияси мактабгача йшдан бошланади. Мактабагча тарбия муассасалари халқ тәлими тизимининг биринчи бүғини ҳисобланади. Бу муассасалар оила билан мустаҳкам алоқада болаларни ҳар томонлама уйғун тарбиялаш ва ривожлантиришни ҳамда уларни мактабда үқишга таййорлашни амалга оширади.

Мактабгача тарбия муассасасининг асосий типи ясли-боғча бүлиб, унда болалар 2 ойликдан бошлаб мактабга боргунча тарбияланадилар.
Ясли-боғча муассасасида болалар йош даврларига мувофиқ тарзда йош гуруҳларига бүлинган.
-Илк йошдаги болаларнинг биринчи гуруҳи - 2-3 ойликдан 1 йошгача
-илк йошдаги болаларнинг иккинчи гуруҳи - 1 йошдан 2 йошгача,
-биринчи кичик гуруҳ - 2 йошдан 3 йошгача,
-иккинчи кичик гуруҳ - 3 йошдан 4 йошгача,
-үрта гуруҳ -4 йошдан 5 йошгача,
-катта гуруҳ -5 йошдан 6 йошгача,
-мактабга таййорлов - 6 йошдан 7 йошгача бүлган болалар тарбияланади.
Мамлакатимизда ясли-боғча муассасаларидан ташқари алоҳида мактабгача муассасалар- илк йошдаги (2 ойликдан 3 йошгача) болалар тарьбияланайотган яслилар ва мактабгача йошдаги болалар учун болалар боғчалари мавжуд.
Нутқнинг ривожланишида нуқсонлар бүлган болалар учун мактабгача тарбия муассасалари 9-12 соат ишлайди. Уч сменада ишлайдиган корхоналар хузурида болалар кечаю кундуз тарбияланадиган мактабгача тарбия муассасалари ташкил этилган. Болалар бу ерда бутун иш хафтаси давомида яшайдилар.
Саломатлиги заиф бүлган болалар учун санаторияли болалар боғчаси деган мактабгача тарбия муассасаси мавжуд. Санаторияли болалар боғчасининг асосий вазифаси соғломлаштиришдан иборат. Бу ерда болалар узоқ вақт очик хавода бүладилар, кучайтирилган овқат ейдилар, мунтазам врач назоратида бүладилар. Катта даволаш-профилактика иши билан бирга болаларга ҳар томонлама ривожлантирилади. Бундай типдаги ьболалар боғчаси йо шаҳар ташкарисида, йо унинг яшил зонасида жойлашади.
Эшитишида, нуткида, күришида, ақлий ривожланишида, таянч-харакат аппаратида нуқсонлар бүлган болалар учун махсус мактабгача тарбия муассасалари мавжуд. Уларда үқув-тарбия ишлари махсус дастур ва методика асосида тарбияланувчиларнинг хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда олиб борилади ва ривожланишдаги камчиликларни тузатишга мактабларда үқишга таййоргарлик күрадилар.
Болалар уйи ва мактабгача тарбия болалар уйи махсус типдаги муассасалар бүлиб, улар етим болаларга йоки оилада тарбияланиши турли сабабларга күра қийин бүлиб қолган болаларни тарбиялашга мүлжаллангандир. Болалар уйларида болалар туғилғанидан 3 йошгача, мактабгача тарбия болалар уйларида 3 йошдан 6-7 йошгача тарбияланадилар. Бундай болалар ҳақида ғамхурлик қилишни давлат бутунлай үз зиммасига олади.

Таянч сүзлар. Тамойил, мактабгача тарбия, фан-техника, тәлим, үзликсиз тәлим, тәлим түғрисида қонун, халқ тәлим тизими.