Maktabgacha tarbiya maxsus metodikasi

(mashinaningg‘ildiragi, odamning
ko ‘zi, uyning eshigi, derazalari va boshqalar).
Fazoviy munosabatlar buzilishidan tashqari, maktabgacha yoshdagi 
aqli zaif bolalar rasmlarida predmet shakli va qismlari o‘ziga xos 
tasvirlanadi. Odatda, ular mashg‘ulotda chizishni o‘rgangan predmet 
shakllarini to‘g‘ri tasvirlaydilar. Agar predmet ular tomonidan awal 
chizilmagan boisa, rasmdagi uning shakli buziladi. Qismlar joylashuvini 
fazodagi va shakldagi buzilishi natijasida bolalar, ko‘pincha, oz fursat 
o‘tsa-da, o‘z rasmlarini tanimaydilar. Element bo‘yicha ko‘rsatish, 
diktant yoii bilan taiim amalga oshirilsa, aqli zaif bolalar sujetli rasm 
chizish va loy yoki plastilin bilan narsa yasash darajasiga o‘tmaydilar, 
ayniqsa, o‘z xohishiga ko‘ra tasvimi bajara olmaydilar. Ularning 
rasmlarida tirik mavjudod tasviri uchramaydi, me’yorda rivojlanayotgan 
bolalaming doimiy tasvirlash obyekti boigan odam tanasi tasvirini hech 
qachon chizmaydilar. Aqli zaif bolalarda tasviriy faoliyat mazmuni

---

kambag‘al, ular kundalik hayot, o‘yin tajribasi, mashg‘ulotlar bilan 
bog‘lanmagan bo‘ladi. Ular olib borilgan o‘qitish bilan chegaralanadilar.
Bolalarda mashg‘ulotdan tashqari vaqtda chizish xohishi ham 
kuzatilmaydi. Doimiy ravishda tasvirlami ketma-ketligini ko‘rsatish, 
ularda mustaqil tasviriy faoliyatni shakllantirishni ta’minlamaydi. Shu 
bilan birga aqli zaif bolalarning tasviriy faoliyatidagi ko‘rib o‘tilgan 
kamchiliklarni mumkin qadar yumshatish va bartaraf etish, rasm 
chizishga qiziqishni uyg‘otadi va psixik jarayonlari rivojlanishiga ijobiy 
ta’sir ko‘rsatadi.
0 ‘z-o ‘zini tekshirish uchun savollar
1. Maktabgacha yoshdagi aqli zaif bolalaming ruhiy rivojlanishida tasviriy
faoliyatning ahamiyatini aytib bering.