mazmunini va obrazlarini tushunish ko‘nikmasini tarkib toptiradi.
Bolalarga o ‘qib beriladigan asarlardan eng boy m anba b olalar
adabiyotidir. 0 ‘zbek yozuvchi va shoirlari bolalar uchun juda ko‘p
ajoyib asarlar yaratganlar. Bu G ‘.G ‘ulom ,
M irm uhsin, LM uslim ,
P.M o‘min, Sh.Sa’dulla, N.Orifjonov, Q.Hikmat, Q .M uham m adiy va
boshqalarning asarlaridir.
Maktabgacha yoshdagi bolalaiga bag‘ishlangan adabiyotlar ro‘yxatidan
rus yozuvchilari va shoirlari: B. Jitkov, V. Mayakovskiy, A.Kononov,
S.Mixalkov, A.Gaydar, K.Chukovskiy va boshqalarning taijima asarlari
keng o ‘rin olgan. Bu ryxatga chet el yozuvchilarining asarlari ham —
Sh. Perro, Andersen va boshqalaming ertaklari ham kiradi.
Ushbu
asarlardan maxsus maktabgacha tarbiya muassasalarida aqli zaif bolalami
badiiy adabiyotlar bilan tanishtirish jarayonida foydalaniladi.
Defektolog turli yosh guruhlarida aqli zaif bolalarni badiiy adabiyot
asarlari bilan tanishtirib boradi. Asar bilan tanishtirishda defektologning
asosiy vazifasi aqli z aif bolalarni asarlar m azm unini o ‘zlashtirib
olishlariga, ulami to ‘g ‘ri tushunishlariga erishishdan iborat. Aqli zaif
bolalarda badiiy asarni idrok qilish k o ‘nikm asini tarkib to p tirish
muhimdir. Aqli zaif bolalar idrokining o ‘ziga xos xususiyati berilayotgan
materiallami idrok qilish uchun uzoq vaqt talab etUishi, asosiy narsalami,
m uhim belgilar va alom atlam i ajratishda qiynalish, yaxlitlikdagi qismlar
orasidagi ichki bog‘lanishni tushunmasligi bilan belgilanadi.
Shuning
uchun defektolog badiiy asarlar tanlaganda aqli zaif bolalar idrokining
o ‘ziga xos xususiyatlarini hisobga olish muhimdir.
Bolalarda birgalashib eshitish m alakalarini, uyushqoqlik b ilan
savollaiga javob berish va o ‘qib berilgan
asar haqida savollar berish,
illustratsiyani diqqat bilan ko‘zdan kechirish, kitobga yaxshi munosabatda
bo ‘lish knikmalarini tarbiyalash lozim.
B olalarga a talg an a sa rla r b o lag a tu s h u n a rli, u la rn in g aq liy
imkoniyatlariga mos bo‘lishi kerak. Badiiy asarlami kitobdan o ‘qib berish
yoki kitobsiz hikoya qilib berishi mumkin.
Xalq og‘zaki ijodi asarlarini bolalarga o ‘qib bermasdan, hikoya qilib
berilsa, maqsadga muvofiq bo‘ladi. She’rlam i yoddan o ‘qish
tavsiya
etiladi. Bolalar bilan sh e’r yodlashda pedagog o ‘z oldiga quyidagi
vazifalarni qo‘yadi: sh e’rga nisbatan qiziqish va uni bilish istagini
uyg‘otish, she’r m azm unini, ayrim qiyin so‘zlami
tushunib olishga
yordam berish; esda saqlab qolishga erishish, she’m i ifodali o ‘qishga
o ‘rgatish.
Maktabgacha yoshdagi aqli zaif bolalar uchun she’rlar tanlashda
uning hajmiga e ’tibor berish lozim. Pedagog hikoyalami kitobdan o ‘qib
beradi. Shunda bolalar kitobni sevishga, qadrlashga o ‘rganadilar.
Badiiy asarni yaxlit idrok qilish maqsadida uning mazmuni bo‘yicha
suhbat
tashkil qilinadi, bolalarning o ‘qigan asarga m unosabatini,
hodisalar bayonining izchilligi va ularning o ‘zaro aloqalarini aniqlash,
shuningdek, bolalar e ’tiborini asarning jozibadorligiga, obrazliligiga,
uning tuzilish xususiyatlariga qaratish
imkonini beradigan savollar
beriladi.
Dastur mazmunidan pedagog kitobdan foydalanishning ta ’lim va
tarbiyaviy maqsadlarini belgilab oladi, bolalarni qandayligi so‘zlarbilan
tanishtirishini belgilaydi.
Do'stlaringiz bilan baham: