Maktabgacha ta’limda nutq madaniyati” fanidan o‘quv-uslubiy majmua

Mavzuga oid savol va topshiriqlar:

1. 
   Adabiy tilning necha xil shakli bor?
   
2. 
   Og’zaki adabiy nutqning o’ziga xos xususiyatlari nimalardan iborat?
   
3. 
   Yozma adabiy nutqning og’zaki adabiy nutqdan qanday farqlari bor?
   
4. 
   Og’zaki va yozma adabiy nutqlarning adabiy nutq me’yorlarining takomillashuvidagi o’rni.
   

1-topshiriq. Matnni o’qing, so’zlarning talaffuzi va yozilishidagi xatolarni aniqlab, o’zaro munosabatini izohlang.

— Modarni ko’rdilarmu? — so’radi Vafo attor kemshik tishlarini ko’rsatib. — Xo’sh, qalaylar, kampir tuzuklarmu?

— Rahmat! — Bashirjon gapni qisqa qilib, o’tib ketmoqchi edi, lekin Vafo attor:

— Bir daqiqa! — deya uning yengidan tortdi.

— Xo’sh!

— Indi, uka o’rtoq Zaynishuv! — dedi u mitti ko’zlarini yiltiratib. — Biz o’zimiz betobdurmiz, hovlida nogiron kurra- chaning holi ne kechdi? Kecha o’g’ul kelib erdi, eshshak bolasiga yem va beda kerak deydur...

Bashirjonning jahli chiqib ketdi, attorning qo’lini qahr bilan siltab tashladi.

— Bas-daendi! — dedi u qip-qizarib . — Hozirgaqadar o’ttiz so’m oldiyiz... O’sha kurrayiz ikki pulga qimmat!

— Mani, bemorni siltamang, uka o’rtoq Zaynishuv! — dedi Vafo attor yig’lamsirab. — Bobongiz tengiman, siltamang mani!

Ne’mat Aminov.

2-topshiriq.Berilgan so’z va so’z birikmalarini to’g’ri talaffuz qiling, ma’nosidagi farqlarning sababini tushuntiring.

Bir dafa — daf etilmoq, man keldim — man qilinmoq, shox kesmoq — shohni surmoq, modda — moda, qattiq — qatiq, da’vo — davo, maqta — maqta’, ta’rif — tarif, sur’at — surat, hil-hil pishmoq — xilma-xil tovlanmoq, tovlanmoq — toblanmoq, sillasi qurimoq, — silab qo’ymoq, tilla — tila.