Maket Akusherlik 2013. pmd

TUG

‘

RUQ DAVRLARI

Tug‘ruq uch davrga bo‘linadi: birinchisi – 

bachadon bo

‘

ynining

ochilish davri

, ikkinchisi – 

homilaning tug

‘

ilish davri

, uchinchisi

– 

yo

‘

ldosh tushish davri

.

Bachadon bo‘ynining ochilish davri 

dastlabki 

muntazam dard

tutishidan boshlanib, pirovardida bachadon bo‘ynining tashqi

teshigi to‘la ochilishi bilan yakunlanadi.

Homilaning tug‘ilish davri bachadon bo‘yni tashqi teshigining

to‘la ochilgan paytidan boshlanib (to‘lg‘oq tutganidan) homila

tug‘ilishi bilan tugaydi.

Yo‘ldosh tushish davri esa bola tug‘ilgan paytdan boshlanib,

yo‘ldosh tushishi bilan tugaydi.

---

137

BACHADON BO‘YNINING OCHILISH DAVRI

Tug‘ruqning birinchi davrida bachadon bo‘yni sekin-asta te-

kislanadi va bo‘yin kanalining tashqi teshigi bachadon bo‘sh-

lig‘idan homila chiqib ketishi uchun yetarli darajagacha ochiladi.

Dard tutishi tufayli bachadon bo‘yni tekislanib, tashqi teshigi

ochiladi. Dard tutgan vaqtda bachadon tanasining muskullarida

quyidagi jarayonlar ro‘y beradi:

a) muskul tolalari qisqaradi bu jarayon – 

kontraksiya

 deyiladi.

b) qisqarayotgan muskul tolalari joyidan siljiydi, ularning

o‘zaro joylashuvi o‘zgaradi, bir biri bilan chalkashib, qisqarishni

kuchaytiradi – 

retraksiya

 deyiladi.

Dard tutguncha uzunlik bo‘yicha ketma-ket yotgan muskul to-

lalari dard tutgach kaltalanadi, qo‘shni tolalar qavatiga siljib kira-

di, bir-biriga yonma-yon yotadi.

Bir dard tutishi bilan ikkinchi marta dard tutguncha o‘tadigan

davr (pauza)da muskul tolalarining siljiganligi saqlanib turadi. Nav-

batdagi dard tutishi (bachadon muskullarining qisqarishi) vaqtida

muskul tolalarining retraksiyasi kuchayadi, shunga ko‘ra bachadon

devorlari tobora qalin tortadi.

Bundan tashqari, retraksiya tufayli bachadonning pastki segmenti

cho‘ziladi, bachadon bo‘yni tekislanadi va bo‘yin kanalining tashqi

teshigi ochiladi. Buning sababi shuki, bachadon tanasining qisqara-

yotgan bo‘ylama muskul tolalari bachadon bo‘ynining doiraviy

(sirkulyar) muskullarini chetga va yuqoriga tortadi, ayni vaqtda

bachadon bo‘ynining kanali dard tutishi sayin kengayaveradi – bu

holat 

distraksiya

 deb ataladi.

Qog‘onoq suvlarining bachadon bo‘yni kanali tomonga siljishi

ham bachadon bo‘ynining ochilishiga yordam beradi. Har bir dard

tutishida bachadon muskullari homila tuxumiga, asosan, qog‘onoq

suvlariga tazyiq ko‘rsatadi. Bachadon tubi va devorlarining bir tekis

qisishi (tazyiq ko‘rsatishi) tufayli bachadon ichi bosimi oshadi va

qog‘onoq suvlari bachadon bo‘yni kanalining ichki teshigiga,

ya’ni qarshilik yo‘q tomonga intiladi (65-rasm). Qog‘onoq suvlari-

ning tazyiqi ostida qog‘onoq pardasining pastki qutbi bachadon

devorlaridan ko‘chib, bachadon bo‘yni kanalining ichki teshigiga

ponasimon shaklda kiradi. Homila tuxumi pastki qutbi pardalarining

shu qismi qog‘onoq suyuqlig‘i bilan birga bachadon bo‘yni kanaliga

kiradi va 

homila pufagi

 deb ataladi.

---

138

Dard tutgan vaqtda homila pufagi tarang-

lanib va bachadon bo‘yni kanaliga tobora

chuqur kirib, bu kanalni ichkaridan ken-

gaytira boradi.

Shunday qilib, bachadon bo‘ynining

teshigi: a) bachadon tanasidagi bo‘ylama

muskullar qisqarishi munosabati bilan ba-

chadon bo‘yni doiraviy muskullarining

cho‘zilishi (distraksiya) hisobiga, b) ta-

ranglashgan homila pufagining bo‘yin ka-

naliga kirib, unga gidravlik pona kabi ta’sir

etishi bilan shu kanalni kengaytirishi hiso-

biga bachadon bo‘yni ochiladi. Bachadon

bo‘ynining ochilishiga sabab bo‘ladigan aso-

siy omil – bachadoninng qisqarishi (dard

tutishi)dir; dard tutishi tufayli bachadon

bo‘ynining distraksiyasi ham ro‘y beradi,

bachadon ichidagi bosim ham ko‘tariladi, natijada homila pufagi

taranglashib, bachadon bo‘ynining teshigiga kiradi.

Bachadon retraksiyasida bachadonning bo‘ynigina emas, pastki

segmenti ham cho‘ziladi. Bachadonning bo‘g‘zidan va bachadon

tanasining eng pastki bo‘limidan iborat bo‘lgan pastki segment

birmuncha yupqa devori, undagi muskul elementlari bachadonning

yuqori segmentidagiga nisbatan kamroq. Pastki segmentning

cho‘zilishi homiladorlik vaqtidayoq boshlanadi va tug‘ruq vaqtida

yuqori segment muskullari (kavak muskul) retraksiyasi tufayli

kuchayadi.

Dard tutishi avjiga chiqqach, qisqaruvchi kavak muskul (yuqori

segment) bilan bachadonning cho‘zilayotgan pastki segmenti

o‘rtasidagi chegara sezila boshlaydi. Bu chegara