Махсус таълим вазирлиги тошкент давлат техника университети

Илмий-услубий кенгаш котиби Н.Мамбетов

1. 
   Фаннинг долзарблиги ва олий касбий таълимдаги ўрни
   

Машинасозлик саноатида ярим маҳсулотларга босим остида ишлов бериш ишлаб чиқариш асосий тури ҳисобланади. Машинасозлик деталларини 60-70 % деталлари босим остида ишлов бериш услубида олинади. Босим остида ишлов бериладиган деталларни тан-нархини камайтириш, унинг сифатини яхшилаш ва турини кенгайтириш машинасозликда металл билан таъминланадиган соҳанинг ишлаб чиқариш самарадорлигига сезиларли даражада таъсир қилади. Шунинг учун металларни босим билан ишлаб чиқариш алоҳида ўринга ва аҳамиятга эга.
Мавжуд металларни иссиқ ҳолатда босим билан ишлов бериш жараёнларини такомиллаштириш, янги металларни қиздириш жиҳозларини ва янги илғор технологияларни ишлаб чиқиш ва татбиқ этиш учун металларни қиздириш қурилмалари соҳасида етарли даражада чуқур билимларни талаб этади.
“Қиздириш қурилмалари ва ускуналари” фанида оддий қиздириш жараёнлари, ёнилғини турлари ва уларни аланганланиши жараёнларини таҳлили, қиздириш ускуналарини таърифи ва таснифи, иссиқлик алмашув манбаси, металларни қиздириш ва совитишдаги ўзгаришлар, қиздириш жиҳозларини ҳисоблаш шартлари, металлни қиздириш усуллари ва уларни қисмларини ҳисоблаш масалалари кўрилгани учун долзарб ва олий таълимда алоҳида аҳамият ва ўринга эга.

2. 
   Ўқув фанининг мақсади ва вазифаси
   

Фаннинг ўқитилишидан асосий мақсад – қиздириш жихозлари бўйичa профилигa мос, тaълим стaндaртидa тaлaб қилингaн билимлaр дaрaжaсини тaъминлaшдир.
Фаннинг асосий вазифалари қуйидагилардан иборат: металларни иссиқ ҳолатда босим билан ишлаб чиқаришда металларни қиздириш қурилмаларини моҳияти ва аҳамиятини, зарур жиҳозларни танлашни, технологик ўтишлар ҳисобини, ишчи асбобларни ва техник иқтисодий кўрсаткичларни ҳисобга олган ҳолда заготовка ёки буюмларни қиздиришда ҳамда уларни ишлаб чиқаришга жорий қилишнишини талабалар томонидан ўзлаштиришидур.
Бу мақсадга эришиш учун фан талабаларни назарий билимлари, амалий кўникмалалари, металларни қиздириш қурилмаларига услубий ёндашуви ҳамда илмий дунёқарашини шакллантириш вазифаларини бажаради.
Фан бўйича талабаларнинг билим, кўникма ва малакаларига қуйидаги талаблар қўйилади. Талаба:
- билимларнинг бир бутун тизими билан ўзаро боғлиқликда “Қиздириш қурилмалари ва ускуналари” фанининг асосий муаммолари;
- ўзининг бўлажак касбининг моҳияти ва ижтимоий аҳамияти;
- “Қиздириш қурилмалари ва ускуналари” фани ривожининг тенденцияси ҳақида тассавурга эга бўлиши;
- металларни иссиқ ҳолатда босим билан ишлаб чиқаришда қўлланиладиган қиздириш қурилмалари, қиздириш жараёнлари, ёнилғи турлари ҳамда уларнинг бугунги кундаги ўрни, қурилмаларни қиздириш учун ёнилғи турларини; иссиқлик алмашинув назариясини; қиздириш элементларини турларини ва уларни ҳисоблаш услубларини; қиздириш қурилмаларни турларини; ёрдамчи жиҳозларни мураккаб ҳолатлар масалаларини назарий жиҳатдан билиши ва улардан фойдалана олиши;
- совитиш ва қиздириш вақтларини ҳисоблашни ва ишлаб чиқариш самарадорлигини аниқлаш кўникмаларига эга бўлиши керак.

3.