Mahsus fanlarni o‘qitish metodikasi faninidan

4. Texnologik kompetentlik
 
1
) 
kasbiy-pedagogik bilim, 
ko‘nikma va malakalarni 
boyitadigan ilg‘or 
texnologiyalarni o‘zlashtirish 
qobiliyatiga egalik 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

44 
 
2
)  
zamonaviy didaktik vositalar 
(texnik vositalar, o‘quv 
qurollari)dan foydalanish 
malakasiga egalik 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
5. Ekstremal kompetentlik
 
1
) 
favqulotda holatlarda (tabiiy 
ofatlar sodir bo‘lganda, 
texnologik jarayon ishdan 
chiqqanda) oqilona qaror qabul 
qilish, to‘g‘ri harakatlanish 
malakasiga egalik 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
2
) 
muammoli vaziyatlarda 
(pedagogik ziddiyatlar yuzaga 
kelganda) oqilona qaror qabul 
qilish, to‘g‘ri harakatlanish 
malakasiga egalik 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Shunday  qilib,  bozor  munosabatlari  sharoitida  mehnat  bozorida  yuzaga 
keladigan kuchli raqobatga bardoshli bo‘lish ehtiyoji har bir mutaxassisni o‘zida 
kasbiy  kompetentlik  va  unga  xos  sifatlarni  tarkib  toptirishga  undaydi.  Lug‘aviy 
jihatdan  “qobiliyat”,  mazmunan  esa  “faoliyatda  nazariy  bilimlardan  samarali 
foydalanish,  yuqori  darajadagi  kasbiy  malaka,  mahorat  va  iqtidorni  namoyon  eta 
olish”  ma’nosini  anglatuvchi  kompetentlik  negizida  muayyan  sifatlar  namoyon 
bo‘ladi.  Xususan,  pedagogga  xos  kasbiy  kompetentlik  negizida  ijtimoiy,  maxsus 
(psixologik,  metodik,  informatsion,  kreativ,  innovatsion  hamda  kommunikativ), 
shaxsiy,  texnologik  va  ekstremal  kompetentlik  kabi  sifatlar  aks  etadi.  Bir  qator, 
xususan,  A.K.Markova  hamda  B.Nazarovalarning  tadqiqotlarida  pedagogik 
kompetentlikning  tarkibiy  asoslari  qayd  etib  o‘tilgan.  Pedagogning  kasbiy 
kompetensiyasi  pedagogik  (o‘quv  va  tarbiya)  jarayonni  samarali,  muvaffaqiyatli 
tashkil etilishini ta’minlaydi. Kasbiy kompetensiyaga ega bo‘lish uchun pedagog 
o‘z-o‘zini  izchil  rivojlantirib  borishga  e’tiborni  qaratishi  zarur.  O‘z-o‘zini 
rivojlantirishda  pedagogga  “Individual  rivojlanish  dasturi”  qo‘l  keladi.  Zero, 
ushbu dasturda pedagogda mavjud bo‘lgan kompetentlik sifatlari va rivojlantirish 
zarur  bo‘lgan  sifat,  BKMni  aniq,  xolis  ifodalash  mumkin.  Pedagogik  muloqot  - 
qulay psixologik muhit yaratish maqsadida o’qituvchining o’quvchi bilan dars va 
undan tashqaridagi haqiqiy mulqotdir.  
 
Hozirgi  zamon  psixologiyasi  shaxslararo  muloqotning  ahamiyatini  chuqur 
o’rganmoqda.  Ayniqsa  muloqot  qonuniyatlarini  bilish  hamma  muloqot  o’rnatish 
malakalari  va  qobiliyatlarini  rivojlantirish  pedagog  uchun,  ayniqsa  muhimdir. 
Negaki,  uning  kasbiga  ko’ra  vazifasi  ham  agar  u  o’quvchilarni  o’zi  bilan 

---

45 
 
birgalikdagi  faoliyatga  unumli  talab  qila  bilgan,  tarbiyaning  maqsadlari  va 
vazifalariga  javob  bervadigan  tarzdagi  o’zaro  birgalikdagi  harakat  va  o’zaro 
hamjihatlikni  yo’lga  qo’ya  olgan,  ya`ni  to’laqonli  pedagogik  muloqotni  o’rnata 
olgan taqdirdagina, muvaffaqiyatli hal etilishi mumkin. 
 
Pedagog faoliyatining didaktik va xususan tarbiyaviy vazifalarini o’qituvchi 
bilan  o’quvchilar  jamoasi  o’rtasidagi  sermahsul  muloqat  jarayonini  tashkil 
etmasdan turib yetarli darajada unimli tarzda amalga oshirib bo’lmaydi. Shu tariqa 
pedagog faoliyatida muloqat;