12.6. Qatlamlarni neftberuvchanligini oshirish usullarining potensial
imkoniyatlari
Neftberaoluvchanlikni kuchaytirish usullarini samaradorligini baholash
usullariga muvofiq, hozirgi vaqtda usullarni baholashning texnologik samarasi
sifatida ishlanadigan obektning bazali variantlarini haqiqiy variantlarning natijalariga
taqqoslab baholash variantlari qo‗llaniladi.
Issiqlikning juda yaxshi ta‘sir etish samaradorligini aniqlashda bazali variant
sifatida amalda sunish rejimi, fizik kimyoviy va
gazli suv haydash usullar
qo‗llaniladi. Qatlamni neftberaoluvchanligini oshirishda qo‗llaniladigan usullarning
texnologik samarasini haqiqiy miqdoriy imkoniyati sanoat sinov eksperimenti qanday
bosqichda bo‗lishiga qarab baholanadi.
12.6-jadval
Qatlamlarni neftberaoluvchanligini oshirish usullaridagi
omillarning mezonlari va imkoniyatlari
№
t/r
Ishchi agent
Neftberaoluv-
chanlikni oshirish,
%
Ishchi agentni qo„llashning mezoniy omillari
1
Suv + gaz
5 – 10
Gravitatsion ajralish. Mahsuldorlikni pasayishi.
2
Polimerlar
5 – 8
Qatlamni
va
suvni
tuzlanganligi.
Mahsuldorlikning pasayishi.
3
Ishqorlar
2 – 8
Neftning faolligi
4
Mitsellyar
eritmalar
8 – 20
Texnologiyaning murakkabligi. Qatlamning va
suvning
tuzlanganligi.
Mahsuldorlikning
pasayishi.
5
Karbonat ikki
oksidi (СO
2
)
8 – 15
Issiqliklarning yo‗qolishi,
kichik chuqurlik,
qumning chiqishi, texnik muammolar.
6
Qatlam ichra
yondirish
15 – 30
Initsirovkadagi
murakkabliklar.
Yonishda
qamrab olish. Texnik muammolar. Atrof muhitni
muhofazasi.
Neftberaoluvchanligini
oshirishda
qo‗llaniladigan
hamma
usullar
qatlamlarning neftberaoluvchanligi har xil potensial imkoniyatda oshiradi (1,5-2%
451
dan 25-35% gacha balans zaxirasiga nisbatan) va ularni qo‗llash omillarning
faktorlarini har xil mezonlariga bog‗liq bo‗ladi.
Qatlamning suv bostirilgan qismida qoldiq neftlarni faqat mitsellyar eritmalar
va karbonat angidrit gazi bilan samarali siqish mumkin, chunki bu siquvchi agentlar
neft bilan yaxshi aralashadi, neftni saqlab turuvchi kapillyar kuchlarni bartaraf qiladi.
Noyaxlit qatlamlashgan va zonali – noyaxlit qatlamlarga suv bostirilganda qamrab
olishini polimerli eritmalar,
karbonat gazlari, suvgaz aralashmali, siklik ta‘sir etish,
suyuqlikning oqimini yo‗nalishini o‗zgartirish, suvning harakatini pasaytirish va
oqimlarni har xilligi orqali yaxshilash mumkin. Bug‗lar va qatlam ichra yondirish
hisobiga neftni qovushqoqligi pasaytiriladi va siqiluvchanligi oshiriladi. SFM va
sulfat kislotalari qatlamlardagi quduqlarning ishlovchi qalinliklarining neft
beruvchanligini oshiradi, fazolar oralig‗idagi taranglik kuchlarini kam pasaytiradi.
Linzalar va qatlamchalar oralig‗idagi qoldiq neftlarni faqat maxsus
burg‗ilangan quduqlar yoki boshqa gorizontlarga o‗tkazish
orqali qazib olish
mumkin.
Usullarni qo‗llashning potensial imkoniyatlaridan kelib chiqib, suv haydash
orqali ishlanayotgan kam qovushqoqli konlardan neft qazib olishda qo‗llaniladigan
eng istiqbolli usullardan quyidagilarni keltirish mumkin.
1. karbonat angidrit;
2. suv gazli aralashmalar;
3. mitsellyar eritmalar;
Yuqori qovushqoqli neft konlari uchun:
1. bug‗lar;
2. qatlam ichra yondirish.
Qolgan usullardan asosan neftni qazib olishni jadallashtirishda va ishlatish
jarayonlarini rostlab turishda, loyihaviy ko‗rsatgichlarga erishish maqsadida
foydalaniladi.
Xulosa
Kislotali ta‘sir etish birinchi marta karbonat kollektorli konlarda neft
quduqlarining debitini oshirishda qo‗llanilgan. Kislotali
ishlov berishni olib borish
uchun tuz kislotasidan foydalanilgan va bu usul tuz kislotali ishlov berish nomini
olgan. Shundan so‗ng kislotali ishlov berish ko‗lami va bu usulda foydalaniladigan
kislotali eritmalar assortimenti sezilarli darajada oshdi. Malumki, ko‗plab neft konlari
oxirgi neftberaoluvchanlikning past qiymatlari bilan tavsiflanadi va bu neft saqlovchi
qatlamlarning
kollektorlik
xossalarining
farqlari,
turli
qatlamchalarning
o‗tkazuvchanligi bo‗yicha noyaxlitligi, qatlam haroratlarining farqlari, qatlam
suvlarining minerallashganligi,
neftlarnng reologik tavsiflari, qatlamning neftga
to‗yinganligi va h.k.lar bilan shartlangan. Neftberaoluvchanlikni oshirish uchun katta
hajmli hoshiyalarni (bo‗shliq hajmining 5-35 % i) hosil qilish yo‗li bilan polimerlarni
qo‗llashning jahon va mamlakatimiz tajribasi, polimerli (biopolimerli) suv bostirish
jarayonini matematik modellashtirish natijalaridagi kabi, KIN ni 5-12 % ga oshirish
va suvneft nisbatini 2-4 martaga pasaytirish imkoniyati haqida guvohlik beradi.
PUT texnologiyasi suvga to‗yingan hududlarning filtratsiya qarshiligining
o‗zgarishini, qatlamlarni suv bostirish bilan qamrab olishni oshirishni va qoldiq
neftni yuvib chiqarishni taminlaydi. Qatlamning neftberuvchanligini oshirishda
mikroorganizmlarni qo‗llash usuli ustida tadqiqotlar olib borilmoqda. Bu usulning
qiziqarli
tomoni shundaki, birinchi navbatda uni tadbiq qilishni soddaligi, minimal
kapital xarajatlar va atrof muhit uchun xavfsizligidir. Neftberuvchanlikni oshirish
sohasida beotexnologik jarayonlardan foydalanishning ikki bosh yo‗nalishi mavjud.
Birinchidan sirt reagentlarini ishlab chiqarish, qatlamlarga haydashda ma‘lum
bo‗lgan texnologiyalardan foydalaniladi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
