Mahsuldor qatlamlarni ochish va

12.5-jadval 
Neftberuvchanlikni kuchaytirishda qo„llaniladigan fizik-kimyoviy
agentlarni asosiy mezonlari 
Parametrlar 
СO
2
 ni 
haydash 
Suv gazli 
aralashma 
Polimerli suv 
haydash 
SFM haydash 
Mitsellyar 
eritma-larni 
haydash 
Qatlam neftining 
qovushqoqligi, mPa∙s 
<15 
<25 
5-100 
<25 
<15 
Neftga to‗yinganlik, %
>30 
>50 
>25 
Qatlam
bosimi, MPa 
>8 
Чегараланмаган 
Qatlam harorati, 
0
С
Chegaralanmagan 
<70 
<90 
Qatlamning 
o‗tkazuvchanligi, mkm
2
Chegaralanmagan 
>0,1 
Чегаралан-
маган 
>0,1 
Qatlam qalinligi, m
<25 
Chegaralanmagan 
<25 
Yoriqligi
Qo‗llashga noqulay 
Litologiya
Chegaralanmagan 
Qumoqtosh
Qumoqtosh
va karbonatlar 
Qumoqtosh
Qatlam suvning tuzliligi 
Mg/l 
Chegaralanmagan 
<2 
<5 
Suvning qattiqligi 
(kaliy va
magniy tuzlarini 
mavjudligi) 
Chegaralanmagan 
Qo‗llashga 
noquloy
Chegaralan-
magan 
Qo‗llashga 
noquloy
Gaz do‗pisi
Qo‗llashga 
noquloy
Chegaralan-
magan 
Qabul qilishga noqulay 
Quduqlar turi zichligi, 
ga/qud
Chegaralanmagan 
<24 
Chegaralan-
magan 
<16 
Yaxshi usullarni yaratish ko‗p variantli masala bo‗lib, maxsus, aniq o‗rganish 
va texnik iqtisodiy tahlilning chegaralari va bir butun masalalar hal qilinadi.
Birinchi uchta sifat shartlari (qatlamning fizik-geologik xossalari, neft va 
suvlar) juda kuchli, lekin qatlamlarning neftberuvchanligini kuchaytirish usullarining 
maqsadi har tomonlama aniqlanadi (12.3-jadval). 

---

12.6. Qatlamlarni neftberuvchanligini oshirish usullarining potensial 
imkoniyatlari 
 
Neftberaoluvchanlikni kuchaytirish usullarini samaradorligini baholash 
usullariga muvofiq, hozirgi vaqtda usullarni baholashning texnologik samarasi 
sifatida ishlanadigan obektning bazali variantlarini haqiqiy variantlarning natijalariga 
taqqoslab baholash variantlari qo‗llaniladi.
Issiqlikning juda yaxshi ta‘sir etish samaradorligini aniqlashda bazali variant 
sifatida amalda sunish rejimi, fizik kimyoviy va gazli suv haydash usullar 
qo‗llaniladi. Qatlamni neftberaoluvchanligini oshirishda qo‗llaniladigan usullarning 
texnologik samarasini haqiqiy miqdoriy imkoniyati sanoat sinov eksperimenti qanday 
bosqichda bo‗lishiga qarab baholanadi.
12.6-jadval
Qatlamlarni neftberaoluvchanligini oshirish usullaridagi
omillarning mezonlari va imkoniyatlari 
№ 
t/r 
Ishchi agent 
Neftberaoluv-
chanlikni oshirish, 
% 
Ishchi agentni qo„llashning mezoniy omillari 
1 
Suv + gaz 
5 – 10 
Gravitatsion ajralish. Mahsuldorlikni pasayishi. 
2 
Polimerlar 
5 – 8 
Qatlamni 
va 
suvni 
tuzlanganligi. 
Mahsuldorlikning pasayishi.
3 
Ishqorlar
2 – 8 
Neftning faolligi
4 
Mitsellyar 
eritmalar
8 – 20
Texnologiyaning murakkabligi. Qatlamning va 
suvning 
tuzlanganligi. 
Mahsuldorlikning 
pasayishi.
5 
Karbonat ikki 
oksidi (СO
2
) 
8 – 15 
Issiqliklarning yo‗qolishi, kichik chuqurlik, 
qumning chiqishi, texnik muammolar.
6 
Qatlam ichra 
yondirish
15 – 30 
Initsirovkadagi 
murakkabliklar. 
Yonishda 
qamrab olish. Texnik muammolar. Atrof muhitni 
muhofazasi.
Neftberaoluvchanligini 
oshirishda 
qo‗llaniladigan 
hamma 
usullar 
qatlamlarning neftberaoluvchanligi har xil potensial imkoniyatda oshiradi (1,5-2% 

---

451
dan 25-35% gacha balans zaxirasiga nisbatan) va ularni qo‗llash omillarning 
faktorlarini har xil mezonlariga bog‗liq bo‗ladi.
Qatlamning suv bostirilgan qismida qoldiq neftlarni faqat mitsellyar eritmalar 
va karbonat angidrit gazi bilan samarali siqish mumkin, chunki bu siquvchi agentlar 
neft bilan yaxshi aralashadi, neftni saqlab turuvchi kapillyar kuchlarni bartaraf qiladi. 
Noyaxlit qatlamlashgan va zonali – noyaxlit qatlamlarga suv bostirilganda qamrab 
olishini polimerli eritmalar, karbonat gazlari, suvgaz aralashmali, siklik ta‘sir etish, 
suyuqlikning oqimini yo‗nalishini o‗zgartirish, suvning harakatini pasaytirish va 
oqimlarni har xilligi orqali yaxshilash mumkin. Bug‗lar va qatlam ichra yondirish 
hisobiga neftni qovushqoqligi pasaytiriladi va siqiluvchanligi oshiriladi. SFM va 
sulfat kislotalari qatlamlardagi quduqlarning ishlovchi qalinliklarining neft 
beruvchanligini oshiradi, fazolar oralig‗idagi taranglik kuchlarini kam pasaytiradi. 
Linzalar va qatlamchalar oralig‗idagi qoldiq neftlarni faqat maxsus 
burg‗ilangan quduqlar yoki boshqa gorizontlarga o‗tkazish orqali qazib olish 
mumkin.
Usullarni qo‗llashning potensial imkoniyatlaridan kelib chiqib, suv haydash 
orqali ishlanayotgan kam qovushqoqli konlardan neft qazib olishda qo‗llaniladigan 
eng istiqbolli usullardan quyidagilarni keltirish mumkin.
1. karbonat angidrit;
2. suv gazli aralashmalar;
3. mitsellyar eritmalar;
Yuqori qovushqoqli neft konlari uchun:
1. bug‗lar;
2. qatlam ichra yondirish.
Qolgan usullardan asosan neftni qazib olishni jadallashtirishda va ishlatish 
jarayonlarini rostlab turishda, loyihaviy ko‗rsatgichlarga erishish maqsadida 
foydalaniladi. 

---

Xulosa 
Kislotali ta‘sir etish birinchi marta karbonat kollektorli konlarda neft 
quduqlarining debitini oshirishda qo‗llanilgan. Kislotali ishlov berishni olib borish 
uchun tuz kislotasidan foydalanilgan va bu usul tuz kislotali ishlov berish nomini 
olgan. Shundan so‗ng kislotali ishlov berish ko‗lami va bu usulda foydalaniladigan 
kislotali eritmalar assortimenti sezilarli darajada oshdi. Malumki, ko‗plab neft konlari 
oxirgi neftberaoluvchanlikning past qiymatlari bilan tavsiflanadi va bu neft saqlovchi 
qatlamlarning 
kollektorlik 
xossalarining 
farqlari, 
turli 
qatlamchalarning 
o‗tkazuvchanligi bo‗yicha noyaxlitligi, qatlam haroratlarining farqlari, qatlam 
suvlarining minerallashganligi, neftlarnng reologik tavsiflari, qatlamning neftga 
to‗yinganligi va h.k.lar bilan shartlangan. Neftberaoluvchanlikni oshirish uchun katta 
hajmli hoshiyalarni (bo‗shliq hajmining 5-35 % i) hosil qilish yo‗li bilan polimerlarni 
qo‗llashning jahon va mamlakatimiz tajribasi, polimerli (biopolimerli) suv bostirish 
jarayonini matematik modellashtirish natijalaridagi kabi, KIN ni 5-12 % ga oshirish 
va suvneft nisbatini 2-4 martaga pasaytirish imkoniyati haqida guvohlik beradi.
PUT texnologiyasi suvga to‗yingan hududlarning filtratsiya qarshiligining 
o‗zgarishini, qatlamlarni suv bostirish bilan qamrab olishni oshirishni va qoldiq 
neftni yuvib chiqarishni taminlaydi. Qatlamning neftberuvchanligini oshirishda 
mikroorganizmlarni qo‗llash usuli ustida tadqiqotlar olib borilmoqda. Bu usulning 
qiziqarli tomoni shundaki, birinchi navbatda uni tadbiq qilishni soddaligi, minimal 
kapital xarajatlar va atrof muhit uchun xavfsizligidir. Neftberuvchanlikni oshirish 
sohasida beotexnologik jarayonlardan foydalanishning ikki bosh yo‗nalishi mavjud. 
Birinchidan sirt reagentlarini ishlab chiqarish, qatlamlarga haydashda ma‘lum 
bo‗lgan texnologiyalardan foydalaniladi.