|
6.15.
Qatlamga ta‟sir qiluvchi ruxsat etilgan depressiyani aniqlash
Quduq burg‗ilab bo‗lingandan so‗ng loyli eritma bilan to‗ldirib kuyiladi.
Agarda loyli eritmani suvli va gazlangan neft bilan almashtirilsa quduq tubidagi
bosim kamayadi.
ΔP = (ρ
1
-ρ
2
)
·
L
·
g
·
cos/3
ρ
1
– loyli eritmani zichligi:
ρ
1
= 1,30-s/sm
3
;
ρ
2
– almashtiruvchi suyuqlikni zichligi:
ρ
2
= 1,0 g/sm
3
;
L
– tushirilgan NKQ – uzunligi:
L
=2500 m;
g
– 9,81 m
2
/sek.
ΔP=(1,30-1,0)·2500·9,8·cos90
0
= 0,3·1,0·24525 = 7357 = 7,35 MPa
Bu usulda qatlam bosimi yuqori va kollektor xossasi yaxshi bo‗lgan quduqlar
o‗zlashtiriladi.
Neft va gaz quduqlarida oqimni chaqirish quyidagi shartlarida mumkin, agar
b
sh
qo
t
q
qat
P
P
P
.
'
.
.
bu yerda:
qat
P
- qatlam bosimi;
.
.
t
q
P
- quduq tubi bosimi;
b
sh
qo
P
.
'
- qo‗shimcha bosim bo‗lib, quduq tubi tomchi harakatlanishi
suyuqlik va gazni uchrashuvida qarshiliklarini yengish uchun sarflanadi.
Agar quduqdagi suyuqlik ustunini zichligi
ρ
va balandligi
H
bo‗lsa yuqorida
keltirilgan tengsizlikni quyidagi kurinishda ifodalanishi mumkin.
b
sh
qo
qat
P
gH
P
.
'
Qatlam bosimi – quduqni o‗zlashtirish jarayonida o‗zgarishsiz qoladi. Shunday
qilib, tengsizlikni koniktirish uchun
ρ, H, P
qo’sh.b
- lar o‗zgartiriladi.
Oqimni chaqirishda qatlamga beriladigan deprissiya qiymatini kattaligi sement
qoplamasi mustahkamligi hisobga olinib, quyidagi formula yordamida aniqlanadi.
)
(
1
aH
P
P
P
qat
qat
bu yerda:
qat
P
- mahsuldor qatlamdagi bosim, MPa;
1
qat
P
- suvlilik gorizontidagi bosim SNK (suv neft kontakti), MPa;
H
– sifatidagi sementli qoplamani balandligi bo‗lib yoki SNK va teshish
kanaligi yaqin masofa, m;
a
– tizma orqa halqasida ruxsat etilgan bosim, MPa (2,5 MPa yuqori emas).
Ishlatish kanalidagi bosim o‗zgarib turishi almashinuvchi bosimga bog‗liq
bo‗lib, amalda ishlatish tizmasini konstruksiya ma‘luomotlaridan olinadi.
Ruxsat etilgan quduq tubi zonasidagi bosim mustahkamlik shartidan kelib
chiqib, quyidagi nisbatlarni bajarishni ta‘minlaydi.
267
)
(
2
qat
g
siqish
P
P
K
G
P
bu yerda:
G
siqish
- siqilishdagi tog‗ jinsini chegaraviy mustahkamligi bo‗lib, burg‗ilash
eritmasini sizilishida tog‗ jinsini to‗yinganligi hisobga olingan, MPa;
P
g
– tik tog‗ bosimi, MPa;
K
– yon tirgak koeffitsienti.
Tog‗ bosimi yuqorida joylashgan tog‗ jinslarini o‘rtacha zichligi
ρ
o‗r
- qatlam
uyumi chuqur joylashganda suyuqliklarini hisobga olgandagi bosimi:
H
P
r
o
g
'
5
10
H
– uyumni joylashish chuqurligi, m;
3
'
/
2500
2300
m
kg
r
o
Yon tirgak koeffitsienti Puasson koeffitsienti
v
yordamida aniqlanadi.
v
H
K
1
Chegaraviy deprissiyani qiymati, yoriqlarni bir – biri bilan tutashish shartidan kelish
chiqib quyidagi formula yordamida aniqlanadi.
)
1
(
4
2
E
P
bu yerda:
- yoriqlarni ochilishi, mm;
- yoriq uzunligi, mm;
E
– qatlam jinsini elastiklik moduli, MPa;
Qatlamga beriladigan minimal deprissiya, quduq tubi zonasida suyuqlik
harakati qarshiligini yengib o‗tish uchun kerakli bo‗lgan bosimni yo‗nalishini
ta‘minlashi kerak.
cheg
P
P
, bunda
MPа
P
cheg
5
,
2
Qatlam quduq tubi zonasida gazni ajralib chiqishini bartaraf qilish va quduq
stvoliga yorib kirishini oldini olish uchun
P
- ni qiymati bunday chegaralanadi:
gaz
y
to
qat
P
P
P
.
'
6
,
0
, suvlanganligi 3
V
0
yuqori bo‗lganda va boshqa
sabablarda
gaz
y
to
qat
P
P
P
.
'
gaz
y
to
P
.
'
- neft gaz bilan to‗yinish bosimi.
Umuman olganda qatlamdan oqimni chaqirishni 20 dan ko‗p texnologik
jarayonlarini mavjud bo‗lib, shulardan asosiylarini ko‘rib chiqamiz.
Qatlamdan oqimni kelishi ya‘ni quduqda suyuqlik ustunini bosimi qatlam
bosimidan kichik bo‗lganda kela boshlaydi.
Quduqlarni o‗zlashtirishda va suyuqlik yoki gazni qatlamdan quduqqa
chaqirishda, ya‘ni sanoat amaliyotida qatlamga qarshi bosimni pasaytirishni 3 – ta
usulidan foydalanamiz:
-
quduq to‗ldirilgan suyuqlikni zichligini pasaytirish;
-
quduqdagi suyuqlikni sathini pasaytirish;
-
mahsuldor qatlamga oldindan ta‘sir etib quduq tubi bosimini pasaytirish.
6.7-jadval
Elastiklik moduli va Puasson koeffitsienti.
Jinslar
4
10
E
Plastik loylar
Zich loylar
Loyli slanslar
Ohaktoshlar
Qumoqtoshlar
Slansli qumoqtoshlar
Grafit
0,38-0,45
0,25-0,35
0,10-0,20
0,28-0,3
0,30-0,35
0,16-0,25
0,26-0,29
-
-
6-10
3-7
2,4-3,0
6,6
269
Do'stlaringiz bilan baham: |
