Mahsuldor qatlamlarni ochish va

Namakob (rassol)
– minerallanishi 35 g/l dan yuqori bo‘lgan tabiiy suvlar. 
Namakob suvlar minerallanish darajasiga qarab: kuchsiz (140 g/l gacha), kuchli 
(140-170 g/l) va juda kuchli (>270 g/l) turlarga ajratiladi. Kimyoviy tarkibiga 
kura xlornatriyli va xlorqalsiyli namakoblar ko‘p tarqalgan. 
Neft
– suyuq kaustobiolit, naftidlar qatorini birinchi vakili, yer osti va yer ustida 
siljish kobiliyatiga ega suyuqlik. Harakatchan suyuq neft mahsulotlari TOM ning 
katagenes zonasida qayta o‗zgarishidan sodir bo‗ladi. Neft kimyoviy jihatdan 
uglevodorodlarning murakkab aralashmasi va geteroatomli (asosan oltingugurtli, 
kislorodli va azotli) organiq birikmalardan iborat. Neftni zichligi 0,73 dan 1,04 
gacha (odatda 0,82-0,95). Qaynash temperaturasi 20–100
o
C va undan yuqori. Kotish 
temperaturasi (+23) – (-60)
o
C, qovushqoqligi 0,012-0,55 sm
2
/s.
Neftning qatlamdagi tavsifi
– neft qovushqoqligi, gaz bilan tuyinish bosimi va 
hajm koeffitsientlaridan iborat.
Neftli qatlamni suv bostirish
- neftli qatlamdan olinayotgan neft miqdorini 
oshirish maqsadida neft qatlami (uyumi) ni suv bostirish. Qatlam bosimini bir xil 
saqlab turish uchun sun‘iy ravishda suv bostirish (chegara tashkarisiga, chegara 

---

465
bo‗ylab, chegara ichra) metodlaridan foydalaniladi. Neftli qatlamni suv bostirishda 
undan pastda yoki yuqorida joylashgan suvli qatlam suvidan ham foydalanish 
mumkin. 
Neft (gaz) uyumi
- suyuqlik o‗tkazmaydigan qatlamlar yoki kopkoklar tagida 
jins kollektorlaridagi tutkichlarda neft va gazning tabiiy ravishda to‗planishi. Neft 
uyumi uglevodorodlar tarkibiga kura: 1) neftli (neftda erigan gaz bilan); 2) neft – 
gazli-gaz kopkokli neft uyumi; 3) gazli; 4) gaz kondensatli ( ikki fazali va bir fazali) 
turlarga bo‗linadi.
Ob’ektlarni izlov burg‘ilashga tayyorlash
– neft va gaz ob‘ektlarining izlov 
bosqichlaridan biri bo‗lib, unda neft va gaz tutkichlarining geologik tuzilishi 
mukammal o‗rganiladi. Natijada ular tayyorlangan strukturalar fondiga kiritiladi va 
izlov burg‗ilashni bajaruvchi korxonalar ixtiyoriga o‗tkaziladi. Izlov ishlarining 
asosiy vazifasiga: aniqlangan istiqbolli tutkichlar tuzilishini mufassal o‗rganish va u 
asosida taxmin qilingan neft va gaz uyumlarining fazoviy holatini bashorat qilish; 
izlov quduqlari kaziladigan qulay joylarni tanlash; C
3
toifadagi istiqbolli resurslar 
miqdorini baholash. 
Paker yoki salnik
– burg‗ilash quduqlarida ochilgan turli qatlamlarni bir-biridan 
ajratish va quduq devorlarini zichlash uchun quduqka tushiriladigan qurilma. Paker 
mustahkamlash quvurlari bilan jixozlangan va jixozlanmagan quduqlarda har turli 
gorizontlardan keladigan neft, gaz va suv oqimlarni alohida-alohida sinash 
imkoniyatini beradi. Shuningdek pakerni ikki gorizontni alohida –alohida ishlatishda 
ham qo‘llash mumkin. Paker brezent bilan uralgan rezinali manjetdan iborat bo‗lib, 
quduqda undan yuqorida joylashgan quvurlar birikmasining siqilishidan kengayadi.
Parametrik burg‘ilash qudug‘i
– maydonning geologik tuzilishi va neft-gaz 
to‗planishi mintakalarining gazlilik istiqbolini qiyosiy baholash, yotqiziqlar kesimi 
bo‗ylab geologik-geofizika ma‘lumotlarini to‗plash, seysmik va geololgik-geofizika 
tadqiqotlari ma‘lumotlari tahlili asosida izlov ishlari birinchi navbatda olib 
boriladigan maydonlar tanlanadi. Quduqda bajariladigan tadqiqotlar majmuasi, uni 
qurilishi uchun tuziladigan loyiha-smeta hujjatlari, olingan ma‘lumotlarni ilmiy tahlil 
qilish «Nizomiga» kura olib boriladi. 

---