Махматқулов турдимурод ёғоч конструкциялари

Ишончлик коффициентини (^_f ) аниқлаш жадвали

	≥1	0,8	0,6	0,4
	1,4	1,5	1,55	1,66

Изоҳ: g_томⁿ _ёп. - томнинг меъёрий юки;S ⁿ -меъёрий қор юки.
Доимий юкларга (конструкцияларнинг оғирлиги) конструкцияларнинг хусусий оғирлиги, олдиндан зўриқтирилган кучланиш таъсири ва бошқалар киради.
Конструкциялар хусусийоғирлигининг меъёрий қиймати жадвалий маълумотлар, ишчи чизмалар ва конструкцияларнинг ишлаб чиқарувчи завод томонидан тақлим этилган паспорт маълумотлари асосида аниқланади.
Том элементларида қўлланилган қурилиш материалларининг меъёрий қиймати бўйича қисқача маълумотлар 1.3 -жадвалда келтирилган.
1.3-жадвал

Том элементлари

Т/р	Том элементининг номи	Томнинг массаси, кг/м^3	Томнинг рухсат этилган қиялиги, град
1.	Иссиқ мастикага елимланган уч қатламли рулонли том	7-8	8-14
2.	Иссиқ мастикага елимланган тўрт қатламли рулонли том	8-10	8-22
3.	Варақли тунука том	4-5	16-27
4.	Металл черепецали том	5-7	15-75
5.	Юмшоқ металл черепеца	12-14	12-80
6.	Н-типидаги профнастил	9-13	16-27
7.	Цемент қумли лой черепица	30-60	37-60

Том элементларида қўлланилган иссиқ ҳимояловчи қурилиш материалларининг меъёрий қиймати бўйича қисқача маълумотлар
1.4-жадвалда келтирилган.
Ускуналар оғирлиги - доимий вақтинчалик юклар ва таъсирлар ҳисобланади. Суюқликларнинг босими, сиғимлардаги ва қувур проводлардаги сочилувчан материаллар ва бошқаларнинг меъёрий қиймати ва ишончлик коэффициентининг қиймати 1.5-жадвалда келтирилган
Вақтинчалик қисқа муддатли юкларга фойдали юклар (одамлар ва мебель оғирлиги), атмосфера юклари (қор, шамол ва бошқалар) киради.
Фойдали юкларнинг меъёрий қиймати 1.6-жадвалда келтирилган
1.4-жадвал Иссиқ ҳимояловчи материаллар

Т/р	Материал номи	Материалнинг зичлиги, кг/м^3	Ўлчами ва характеристикаси
1.	Синтетик ва битум боғловчили минерал плита	200-400	Ўлчамлари: 1000500(40;50;60)мм
2.	Минерал пахтали войлок	100-150	Ўлчамлари: (1000-3000)(375-1250) (20, 30, 40, 50, 60)мм
3.	Фибролит	350-600	Ўлчамлари: (1100-2000);(550-700)(30,70,100) мм
4.	Иссиқ ҳимояловчи ёғоч толали плита	150-400	Плитанинг ўлчамлари: (1200-3600)(600-1600) (12,5-25) мм
5.	Пинопласт	40-100	Газ тўлдирилган ёки ғовак пласт- масса

1.5-жадвал Юклар бўйича ишончлик коэффициенти

Т/р	Юкларнинг номи	Коэффициент, γƒ
1.	Стационар ускуналар	1.05
2.	Ускуналарни ҳимоялаш	1.2
3.	Тўлдирилган ускуналар (ўтказувчи қувурлар ва резервуарлар): -суюқликлар билан тўлдирилган -суюқликлардан бошқа нарсалар билан тўлдирилган	1,0 1.1

1.6-жадвал Фойдали вақтинчалик юкларнинг меъёрий қийматлари,кН/м²

Т/р	Бинолар ва хоналар	Юкларнинг қиймати
		Тўлиқ	Пасайтирилган
1.	Саноат корхоналари ва жамоат биноларининг ёрдамчи хоналари (ечиниш, ювиниш, душ ва хожатхона)	2,0	0,7
2.	Савдо, кўргазма, томоша ва спорт заллари	4,0 гача	1,4 гача
3.	Чордоқли хоналар	0,7	-

Ишончлик коэффициентининг (γ_ƒ) қиймати, меъёрий юкнинг миқдори
2,0 кПа (200 кгс/ м²) бўлганда – γ_ƒ=1,3 га,2,0 кПа ва ундан катта бўлганда эса γ_ƒ=1,2 га тенг бўлади.
Қор юки тўлиқ ҳисобий қийматининг том ёпмасидаги кўндаланг проекцияси қуйидаги формуладан аниқланади:
S =S₀·µ; (1.1)
бу ерда: S₀– 1 м²горизонтал юзадаги қор қопламасининг меъёрий қиймати; µ–ўтиш коэффициенти.
1.7-жадвал

Қор юкининг меъёрий қиймати, кН/м²

Т/р	Юк тури	Қор юки бўйича районлар
		I	II
1.	S0 – қор юкининг меъёрий қиймати	0,5	0,7

Шамол юкининг меъёрий қиймати қуйидаги формуладан аниқланади ва унинг қийматлари 1.8- жадвалда келтирилган:
W = W₀ ·k·с; (1.2)
бу ерда:W₀– шамолбосимининг меъёрий қиймати [12,13];
k– шамол босиминингбино баландлиги бўйича ўзгаришини эътибора олувчи коэффициент; с– аэродинамик коэффициент.
1.8-жадвал

Шамол босимининг меъёрий қиймати, кН/м²

Т/р	Юк тури	Шамол юки бўйича районлар
		I	II
1.	W0–шамол босимининг меъёрий қиймати	0,3	0,48

Шамол босимининг қиймати W₀ асосан, ҚМҚ 2.01.07-96 Юклар ва таъсирлар, лойиҳалаш нормасининг 4-жадвали асосида қабул қилинади. Бунда юклар учун ишончлик коэффициенти γ_ƒ= 1,4 га тенг.
Маълумки, эксплуатация ҳолатларида ёғоч конструкциялар бир вақтда
турли таъсирларга учрайди. Шунинг учун конструкциялар ва уларнинг элементларини ҳисоблашда юкларнинг энг ноқулай бирикиши (жамланиши)ҳолатларига текшириш талаб этилади. Таркибига кўра юкларнинг асосий ва махсус бирикиш (жамланиш) турлари мавжуд.
Юкларнинг асосий бирикмаси (жамланмаси) - доимий, узоқ муддатли ва қисқа муддатли юклардан.
Юкларнинг махсус бирикмаси (жамланмаси) – сейсмик районлар учун лойиҳалаш нормалари орқали тузилади.

1.3. Ёғоч конструкцияларни тайёрлаш учун материаллар

Замонавий қурилишда асосий юк кўтарувчи ва ўраб турувчи ёғоч конструкциялар тайёрлаш учун турли материаллардан: юмалоқ, кесилган, елимланган, фанера варақлар, фанера профиллар, пўлат прокат материаллар ва турлиёғоч пластиклардан фойдаланилади.
Ёғоч материаллар бир – биридан умумий кўриниши ва қайта ишлов бериш усуллари билан фарқ қилади.
Юмалоқ ёғоч материаллар асосан, табиий ҳолда кичик равоқли қишлоқ хўжалик, дала шароитида тез тикланадиган бинолар ва электр тармоқлари учун таянчлар сифатида ишлатилса, кесилган ёғоч материаллар табиий материалларни кесиш рамалари ва айланма станокларда қайта ишлов бериш орқали турли ўлчамдаги тахта материалларга келтирилган ҳолда фойдаланилади.
Республикамизда қурилиш талабларига жавоб берадиган танаси текис, игна баргли дарахт материаллардан (қарағай, оқ ва қора қарағай, тилоғоч, кедр ва бошқалар),қаттиқ япроқли баргли дарахт материаллардан (оқ қайин, қайин, эман, граб, акация, заранг ва бошқалар), юмшоқ япроқли дарахт материаллардан (терак, тоғ тераги, ольха, кандағоч, жука ва бошқалар) фойдаланилади. Юмалоқ ва тилинган ёғоч материалларнинг сортаментлари
1.9- ва 1.10-жадвалларда келтирилган
1.9-жадвал

Юмалоқ ёғоч материаллар сортаменти

Т/р	Материалларнинг тури	Диаметри, см	Диаметри бўйича фарқи,см	Узунлиги, метр	Узунлиги бўйича фарқи, м
1.	Кичик ёғоч (қоплама)	6-13	1	4,0-6,5	0,50
2.	Ўрта ёғоч (болор)	14-24	2	4,0-6,5	0,50
3.	Катта ёғоч (хори)	26 ва катта	2	*	*

* - Давлат стандарти томонидан ишлатилиш соҳасига қараб белгиланади.
Думалоқ ва тилинган ёғоч материалларнинг сифати тоифалар ва навларга бўлинади. Ёғоч материалларнинг сифатини белгиловчи асосий кўрсаткичлар: материаллар таркибидаги кўзлар, ёриқлар, йиллик қаватларнинг ташқи қирраларига нисбатан қийшайиши ва бошқалар ҳисобланади.
1.10 -жадвал

Тилинган ёғоч материаллар сортаменти

Қалин- лиги, мм				Кенглиги, мм
		Тавсия этиладиг		ан	Рухсат бериладиган
16	75	100	125	-	-	-	-	-	-
19	75	100	125	150	175	-	-	-	-
22	75	100	125	150	175	200	225	-	-
25	75	100	125	150	175	200	225	250	275
32	75	100	125	150	175	200	225	250	275
40	75	100	125	150	175	200	225	250	275
44	75	100	125	150	175	200	225	250	275
50	75	100	125	150	175	200	225	250	275
60	75	100	125	150	175	200	225	250	275
75	75	100	125	150	175	200	225	250	275
100	75	100	125	150	175	200	225	250	275
125	75	-	125	150	175	200	225	250	-
150	75	-	-	150	175	200	225	250	-
175	-	-	-	-	175	200	225	250	-
200	-	-	-	-	-	200	225	250	-
250	-	-	-	-	-	-	-	250	-

Изоҳ: Кесилган ёғоч материалларнинг узунлиги бўйича ўлчамлари1,0-6,5 м бўлиб,ораларидаги фарқ 0,25 мга тенг.
Конструкциябоп ёғоч материалларнинг асосий меъёрлаштирилган характеристикалари меъёрий ва ҳисобий қаршиликлари ҳисобланади. Бу қаршиликлар белгиланган Давлат стандартларига асосан, тилинган ёки юмалоқ ёғоч материаллардан тайёрланган стандарт нусхаларни лаборатория усулида статик синов натижалари бўйича аниқланади.
Қарағай ва қора қарағай турига мансуб ёғоч материалларнинг турли кучланганлик-деформацияланганлик ҳолати учун ҳисобий қаршиликларининг қиймати 1.11-жадвалда келтирилган.
1.11-жадвал