M uh am m ad yo qub o sto n a q u lo V budjet hisobi

(G 'aznachilikka
o'tish sharoitida: 
292-«Budjet 
m abiag'lari oluvchilam ing
xodimlarini ijtimoiy lo ‘lovlari budjet dan tashqari pensiya fo n d i
m abiag'lari hisobidan qop/anadigan nafaqa va pensiyalarni
to ‘lash uchun kelib tushgan m ablag ‘lar» subschyoti)
yoki 
D ebet 100 - « T ashkilot xarajatlari uchun ta la b qilib olgunga qadar d e p o z it 
h iso b v arag 'i» subschyoti 
(G 'aznachilikka o'tish sharoitida:
292-«Budjet mabiag'lari oluvchilam ing xodimlarini ijtim oiy
to 'lovlari budjetdan tashqari p en siya fo n d i mablag ‘lari hisobidan
qop/anadigan nafaqa va pensiyalarni to 'lash uchun kelib tushgan
m a b la g ’lar» subschyoti)',
263

---

K redit 198/3 -« Ijtim o iy toM ovlar b o lyicha p en siy a fondi bilan hisob-kiloblaD> 
su b sch y o ti.
Haqiqatda ishchi va xizm atchilarga hisoblangan m chnat haqi, yagona 
ijtimoiy to‘ lov b o ‘y ich a pensiya fondiga hisoblangan to ‘ lov va tashkilotni 
saqlashga ham da b o sh q a tadbirlarga qilingan xarajatlar sum m alari 200- 
«Tashkilotni saqlashga v a boshqa tadbirlarga budjet b o ‘yicha xarajatlar» 
subschyotida (G ‘aznachilikka o 'tish sharoitida: 214-«B udjet m ablag‘Iari 
hisobidan qoplanadigan budjet m ablag‘lari oluvchilam ing xarajatlari» 
subschyotida) h isobga olinadi. Bu aktiv subschyotdir.
Haqiqatda m axsus m ab lag ‘lar bo'yicha ishchi va xizm atchilarga 
hisoblangan m ehnat haqi, yagona ijtimoiy to ‘lov va boshqa xarajatlar 
sum m alari 211-«M axsus m ablag‘lar bo‘yicha xarajatlar» subschyotida 
hisobga olinadi. B u aktiv subschyotdir.
Am aldagi qoidalarga muvofiq, budjet tashkilotining ixtiyorida 
qoladigan va b u djet b o ‘yich a m ablag‘lardan ortiqcha ravishda m a’lum 
m aqsadlarga xarajat q ilish m um kin bo ‘lgan m axsus m a b la g ia r b o ‘yicha 
darom adlar 400-«M axsus va budjetdan tashqari m ablag‘lar b o ‘yicha 
darom adlar» subschyotida hisobga olinadi. Bu passiv subschyotdir.
2. H ISO B D O R S H A X SLA R BILAN IIIS O B -K IT O B L A R H ISO B I
Xarajatlarni naqd pu l bilan to ‘lash uchun b o ‘nak berilgan budjet 
tashkilotining xodim lari hisobdor shaxslar deb ataladi. B o‘naklar 
hisob berish sharti bilan m uayyan tashkiiotda ishlovchi shaxslargagina 
beriladi.
H isobdor 
shax slarg a 
beriladigan b o ‘nakning 
miqdori 
uning 
tayinlanishiga b o g ii q b o ‘ladi. B o‘nak olish uchun hisobdor shaxslar 
budjet tashkiloti rahbariga b o ‘nakning m aqsadi va summasini ko ‘rsatib 
yozm a ariza beradi. A gar hisobdor shaxsning avval olgan b o ‘nak 
bo‘yicha qarzi y o ‘q b o ‘lsa, u holda budjet tashkilotining buxgaltcriyasida 
bu haqda arizaga belgi qiladi va xarajat qo‘shilishi kerak bo‘lgan modda 
qo'yadi. Keyin ariza b o ‘nak berish haqida farm oyish beradigan budjet 
tashkilotining rahb arig a beriladi. Hisob berish sharti bilan berilgan 
sum m alam i, b o ‘nak qanday maqsadga berilgan bo‘Isa, faqat shu 
m aqsadlargagina sarflash m umkin. B o‘nak hisobidan qilingan xarajatlar
264

---

haqida hisobdor shaxslar ulami tasdiq lovch i hujjatlar ilova q ilin g an
hisobot taqdim etadi. B o‘nak hisoboti buxgalteriyada tek sh irilad i, 
bosh buxgaltcr tom onidan im zolanadi va b u djet tashkilotining rah bari 
tom onidan tasdiqlanadi.
H isobdor shaxslar bilan hisob-kitobiar hisobi uchun 160-«H isobdor 
shaxslar bilan hisob-kitoblar» subschyoti x izm at qiladi. Bu sub sch y o t 
hisobdor shaxslar bilan ularga xizm at safari xarajatlariga va, agar b u d je t 
tashkilotida shtat jadvali bo‘yicha k assir lavozim i k o ‘zda tu tilm ag an
b o ‘lsa, m ehnat haqi toMashga va boshq alarga bcrilgan bo‘naklarga d o ir 
hisob-kitoblar hisobi uchun tayinlangan. 160-«Hisobdor shaxslar b ilan
hisob-kitoblar» subschyotining debctiga hisobdor shaxslarga b crilg an
sum m alar yoziladi, bu subschyotning k re d itig a esa b o ‘nak h iso bo tlariga 
asosan hisobdor shaxslar tom onidan qiling an xarajatlam ing hisob dan
chiqarilgan sum m alari hamda h iso bdor shaxslar tom onidan b u d jet 
tashkilotining kassasiga yoki to ‘g ‘rid a n -to ‘g ‘ri bank m u assasasig a 
qaytarilgan b o ‘nakdan qolgan sum m alar yoziladi.
Budjet tashkilotining xodim larini x izm at safariga yuborish b u d je t 
tashkiloti rahbarining buyrug‘i va x izm at safari guvohnom asini b e rish
bilan rasm iylashtiriladi. X odim lam i yu qori tashkilotga xizm at safarig a 
yuborish bu tashkilotning chaqirishi y o k i ular bilan kelish ilishiga 
m uvofiq am alga oshiriladi.
Xizm at safariga yuborilgan x o d im g a boriladigan jo y g a c h a va 
u yerdan doim iy ish joyigacha y o ‘l xarajatlari va turarjoy xonasini 
ijaraga olish xarajatlari qoplanadi, h am da sutkalik pul to ‘lanadi. X izm at 
safariga yuborilgan xodimlarga x izm at safari bilan bog‘liq q o ‘sh im ch a 
xarajatlar (telefon orqali so‘zlashuvlar, te le g ra f xarajatlari va b osh q alar), 
tasdiqlovchi hujjatlar mavjud b o ‘lganda qoplanadi.
X izm at safariga yuborilgan x o d im g a boriladigan jo yg acha v a u 
yerdan doim iy ish joyigacha y o ‘l xarajatlari, taksidan tashqari, u m u m iy
foydalanishdagi barcha transport turlarid a (shu jum ladan, ijaradagi va 
tijorat transportida ham) yurish qiym ati, shuningdek, transportdagi 
majburiy davlat su g ‘urtasiga doir toMovlar, y o ‘lda yurish h u jjatlarin in g 
oldindan sotilganligi bo‘yicha x izm atlar haqi, tasdiqlovchi h u jjatla r 
m avjud b o ‘lganida samolyot va poezddagi o'rinlarni bron qilish u ch u n
xizm atlar ko‘rsati!gani uchun haq o ‘m i qoplanadi.
265

---

Agar stansiya, pristan, aéroport aholi punktidan tashqarida 
joylashgan bo‘lsa, u h o ld a ularga umumiy foydalanish transportida 
kelish bo‘yicha xarajatlar ham qoplanadi. A yrim hollarda (kech kelishi, 
u m um foydalanish transpo rtini yo‘qligi va hokazolarda) budjct tashkiloti 
rahbariga taksida kelish xarajatlarini ham to‘lashga rozilik berish huquqi 
berilgan.
Y o ‘lda yurish hujjatlari b o ‘lmaganida budjet tashkiloti rahbariga, 
h a r bir m uayyan holatda, xizm at safariga yuborilgan xodim ga y o ‘lda 
yurishdagi transport haqini to ‘lash haqidagi m asalani hal qilish huquqi 
beriladi. Lekin budjet tashkiloti rahbarining ruxsati bilan bcriladigan 
y o ‘l puli summasi tem ir y o ‘l transporti b o 'y ich a ehipta qiym atidan ortiq 
b o ‘lmasligi ham da bu beriladigan summa aviachipta qiym atining 30 
foizidan oshib ketm asligi kerak.
Ayrim holatlarda safarg a yuborilgan xodim ga, tegishli tasdiqlovchi 
hujjatlar taqdim etilganda, budjet tashkiloti rahbarining ruxsati 
bilan yuklarini havo y o 'lla ri, tem ir yo‘llar, suv y o ‘llari va um um iy 
foydalanishdagi avtom obil tarnsportlarida tashish xarajatlari ham 
qoplanadi.
X izm at safarida boMingan joydagi turarjoy xonasini ijaraga olishga 
doir xarajatlar xizm at safariga yuborilgan xodim ga yetib kelgan 
kunidan boshlab, chiqib ketgan kunigacha haqiqiy qilingan xarajatlar 
(luks toifadagi xonalardan tashqari), shu jum ladan, m ehm onxonalarda 
k o ‘rsatiladigan qo‘shim cha xizm atlar, joylam ing bron qilinganligi uchun 
xarajatlar b o ‘yicha tasdiqlovchi hujjatlar m avjud boMganida qoplanadi. 
L uks toifadagi x onalarda yashaganlikni tasdiqlovchi hujjatlar taqdim 
etilganda turarjoy xonasini ijaraga olganlik uchun haq to ‘lanishi bunday 
xonalar um um iy qiym atinin g 70 foizi m iqdorida am alga oshiriladi.
Tasdiqlovchi hujjatlar taqdim etilmagan taqdirda xizm at safariga 
yuborilgan xodim larga turarjoy xonasini yollaganlik uchun haq, har 
b ir kun uchun, b elgilangan eng kam ish haqining 2 foizi miqdoridagi 
sum m a qoplanadi.
X izm at safarida b o ‘lgan va y o ‘lda yurgan vaqtdagi sutkalik xarajatlar 
xizm at safariga y uborilgan xodim larga quyidagi m i q d o r d a - 0 ‘zbekiston 
R cspublikasida belgilangan eng kam ishhaqi m iqdorining koeffitsientlarida
26 6

---

qoplanadi: T oshkenî shahrida, O ‘zbek isto n Rcspublikasi s h a h a rla rid a - 
viloyat m a rk a zlarid a -0 ,1 ; boshqa shaharlard a va aholi y ash ay d ig an
p u n k tlard a -0 ,0 8 . 
Yuqorida k o ‘rsatilgan 
xarajatlam ing q oplan ish i 
haqiqiy xarajatlam ing hujjatlar asosidagi tasd ig ‘isiz am alga oshiriladi.
Safarga yuborilgan xodim h ar kuni o ‘zi doim yashaydigan jo y ig a
qaytib kclish im koniyati bo‘lganda, u n g a sutkali pul toM anm aydi. 
X odim har kuni safarga borgan jo y d a n o ‘zi yashaydigan jo y g a k elish i 
m um kinligi, h ar b ir aniq holda, o raliq n in g uzoq-yaqinligini, tran sp o rt 
qatnashuvining holatini, bajariladigan topshiriqning xaraktcrini, x o d im g a 
dam olish uchun sharoit yaratish kerakligini hisobga olgan holda sa fa rg a
yuborgan budjet tashkiloti rahbari hal qiladi.
X odim larga hisobot berish sharti b ilan kassadan pul b erilg a n d a, 
quyidagi buxgalteriya provodkasi tuziladi:
D ebet 160 - «H isobdor shaxslar bilan h iso b -k ito b lar» subschyoti;
K redit 120 - «K assa» subschyoti.
H isobdor shaxslar tomonidan qilingan haqiqiy, tasdiqlangan b o ‘n ak 
hisobotlariga va tasdiqlovchi hujjatlarga asosan, xarajatlar su m m asig a 
quyidagi buxgalteriya provodkasi tuziladi:
D ebet 200 - «Tashkilotni saqlashga v a b o s h q a tadbirlarga budjet b o ‘y ic h a
xarajatlar» subschyoti