M. T. Asqarova, G‘. E. Zaxidov, L. F. Amirov

8.1-rasm. Pulga talab grafigi 

---

103 
Pulning aylanish tezligini hisobga olmaganda, real pul qoldig‘i 
(likvidliligi) ga talab formulasi quyidagicha bo‘ladi
9
: 
(M/P)
d
 =L (R, Y); 
 
Bu yerda: R – foiz stavkasi; Y – real daromad. 
Chiziqli bog‘liqlikni e’tiborga olsak, quyidagicha formula hosil 
bo‘ladi: 
(M/P)
d
 = kY – hR 
 
Bu yerda: k va h – pulga talabning daromadlar va foiz 
stavkasiga ta’sirchanligini ifodalovchi koeffitsientlar; 
R 
– foiz 
stavkasi (real foiz stavkasi). 
Real foiz stavkasi nominal foiz stavkasidan inflatsiya sur’atini 
ayirib topiladi. 
Daromad darajasining o‘zgarishi foiz stavkasi o‘zgarmas 
bo‘lgan sharoitda ham pulga talabning ko‘payishiga olib keladi. Bu 
grafikda pulga talab egri chizig‘ining siljishi ko‘rinishida namoyon 
bo‘ladi. 
8.4.
 
O‘zbekistonda pul agregatlari va pul massasi tarkibi 
Mamlakatda valuta bozorining erkinlashtirilishi hamda aholi va 
tadbirkorlik subyektlarining naqd pulga bo‘lgan ehtiyojini qondirish 
borasida amalga oshirilgan ishlar savdo va pullik xizmat ko‘rsatish 
sohasidagi subyektlar tomonidan naqd pullarni bank kassalariga 
topshirishilishini rag‘batlantiruvchi omil bo‘lib xizmat qilmoqda. 
Natijada, 2018-yil davomida banklar kassalariga qabul qilingan 
naqd pul tushumlari hajmi 2017-yilga nisbatan 2,1 barobarga ortib, 
83,1 trln. so‘mni tashkil qildi. 
2018-yil davomida bank kassalariga naqd pul tushumini 
topshirish ko‘lamining oshishi bilan bir qatorda, naqd puldagi 
chiqimlar hajmi ham 2017-yilga nisbatan 1,9 barobarga oshib, 85,8 
trln. so‘mni tashkil etdi. 
9
N. Gregory Mankiw. Macroeconomics. 8 th edition. Harvard University. (NY.: Worth Publishers, 2013): 114 

---

104 
8.1-jadval