M. T. Asqarova, G‘. E. Zaxidov, L. F. Amirov

8.2-rasm. 2018-yil davomida muomaladagi naqd pul hajmining 
o‘zgarishi, trln. so‘mda 
2018-yilning IV choragida muomaladagi naqd pul hajmi nisbatan 
barqarorlashib, 2019-yilning 1-yanvar holatiga 22,1 trln. so‘mni tashkil 
qildi. 
Iqtisodiyotda naqd pul muomalasini tashkil qilish va muomalaga 
chiqarilgan banknotlar tarkibini optimallashtirib borish borasidagi ishlar 
bilan bir qatorda, 2018-yilda xo‘jalik yurituvchi subyektlar tomonidan 
naqd pul tushumlarini bank kassalariga topshirish borasidagi mavjud 
tartibni soddalashtirish va inkassatsiya xizmati faoliyatini yanada 

---

107 
samarali tashkil etish yuzasidan ham muayyan ishlar amalga oshirildi. 
Bu borada O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018-yil 30-
oktabrdagi PF-5564-sonli "Tovar bozorlarida savdoni yanada 
erkinlashtirish va raqobatni rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida"gi 
Farmoni qabul qilinib, mazkur Farmon bilan: 
- eng kam oylik ish haqining 20 barobaridan ortiq miqdorda kunlik 
o‘rtacha naqd pul tushumi bo‘lgan xo‘jalik yurituvchi subyektlarga 
naqd pulni bank kassalariga inkassatsiya xizmatlari orqali yoki 
mustaqil ravishda kunlik topshirish; 
- ushbu belgilangan miqdordan kam bo‘lgan kunlik o‘rtacha naqd 
pul tushumiga ega xo‘jalik yurituvchi subyektlarga esa naqd pulni 
bank kassalariga inkassatsiya xizmatlari orqali o‘zlari belgilagan 
davrlarda yoki mustaqil ravishda topshirish imkoniyati berildi. 
Shuningdek, qonun hujjatlarida belgilangan tartibda muqobil 
inkassatsiya xizmatlarini tashkil etgan holda naqd pul tushumini faqat 
O‘zbekiston Respublikasi Markaziy bankining inkassatsiya xizmati 
orqali topshirish tartibi bekor qilindi. 
Qisqacha xulosalar 
Pul to‘lov, jamg‘arish va qiymat o‘lchovi funksiyalarini 
bajaruvchi, yuqori likvidli tovardir. Pul tushunchasi faqatgina naqd 
pullar bilan cheklanib qolmasdan, uning tarkibiy elementlari likvidlilik 
darajasi tushib borishiga qarab agregatlarga ajratilgan. Makroiqtisodiy 
tahlilda e’tibor ko‘proq M1 va M2 agregatlariga qaratiladi. 
Pulga bo‘lgan umumiy talab bitimlar uchun pulga talab, 
ehtiyotkorlik vajidan pulga talab va moliyaviy aktivlar uchun pulga 
talab yig‘indisidn iborat. 
Pulga bo‘lgan talab hajmi YaIM (daromad) hajmi, baholar 
darajasi, pulning aylanish tezligi va foiz stavkasiga bog‘liq.