М. С.Қосимова, Ш. Ж. Эргашходжаева, А. Н. Самадов, И. Б. Шарипов. Кичик бизнес ва тадбиркорлик. Ўқув қўлланма. – Т.: 2010, – 256бет

Биринчидан, 
пулга тенглаштирилган тўлов воситалари (масалан, вексел, 
чек, сертификат ва ҳоказолар)ни юзага чиқариб, уларни хўжалик оборотига 
жалб қилади. 
Иккинчидан, 
бўш пул маблағларини ҳаракатдаги, ишдаги капи-талга 

---

177 
айлантириб, пулни пул топади, деган қоидани амалга оширади. 
Учинчидан, 
қарз бериш орқали пул маблағларини турли тармоқлар 
ўртасида қайта тақсимлаш билан ишлаб чиқариш ресурсларининг кўчиб 
туришини таъминлайди. 
Тўртинчидан, 
қарз бериш, қарзни ундириш воситалари орқали иқтисодий 
ўсишни рағбатлантирилади. 
Кредит ва ундан фойдаланишда турли натижаларга эришилади. Бу 
натижалар ижобий ѐки салбий бўлиши мумкин. Ижобий натижалар деганда, 
кредитдан самарали фойдаланиш натижасида қўлга киритилган ютуқлар 
тушунилади. Масалан, Андижоннинг Асака шаҳрида асосан, банк кредити 
ҳисобидан қурилаѐтган янги автомобил заводи республиканинг енгил 
автомобилларга бўлган эҳтиѐжини маълум даражада қондирса ва жаҳон 
бозорида муносиб ўрин эгалласа, бу кредитнинг ижобий йўли ҳисобланади. 
Кредитнинг салбий роли, асосан, қуйидаги икки ҳолатда намоѐн бўлади: 
- кредит турли йўллар билан асоссиз равишда кўп берилса ва оқибатда пул 
массаси кўпайиб, миллий пул қадрсизланса; 
- агар олинган ҳалқаро кредитлардан самарали фойдаланилмаса ва 
мамлакат ўзининг бошқа даромад манбалари, масалан, олтинини сотиш 
ҳисобидан кредитни қайтарса. 
Кредит алоқалари пул эгаси билан қарз олувчи ўртасида бевосита ва 
билвосита бўлиши мумкин. Биринчи ҳолда улар тўғридан-тўғри муомалага 
киришади. Иккинчи ҳолда улар алоқачи воситачилар орқали юз беради. Шунга 
қараб, кредитнинг қуйидаги асосий шакллари келиб чиқади: 
1. Тижорат кредити. 
2. Банк кредити. 
3. Истеъмолчи кредити. 
4. Давлат кредити. 
5. Ҳалқаро кредит.