M sh. Nurm atova, sh. T. Hasanova rasm, buyumlar yasash ya tasviriy faoliyat

XI. 1. Q URISH -YA SASH VA UN ING BOLALAR
TARBIYASIDA TUTGAN 0 ‘RNI
«Qurish-yasash» lotin tilidan olingan b o ‘lib, turli predm etlarni, 
qism va elem entlarni m a iu m bir holatga keltirish, degan m a ’noni 
b ild irad i. B o lalarni q u rish -y asa sh id a q urilish m a te ria lla rid a n , 
q o g ‘o z d a n , k a rto n , darax t va boshqa m a te ria lla rd a n tu rli xil 
o ‘yinchoqlar yasash o ig a tila d i. 0 ‘z xarakteriga k o‘ra bolalar qurish- 
yasashi ko ‘pincha tasviriy va o ‘yin faoliyati bilan o ‘xshashdir, bu 
tevarak -atrofd a aks etadi. B olalarning yasagan narsalari asosan 
am aliyotda ishlatiladi. M asalan, o ‘yinlar, archani yasatish uchun, 
onalarga sovg‘a uchun.
Q u rish -y asash faoliyati — am aliy faoliyat b o i i b , o ld in d a n
belgilangan, biror maqsadga qaratilgan real voqelikdir. Qurish-yasash 
faoliyatiga o ig a tis h jarayonida bolalarda aqliy, axloqiy, estetik va 
m ehnat tarbiyasi yanada shakilanib boradi ham da ularda tevarak- 
atrofdagi p redm etlarni tahlil qilish k nikm asi, m ustaqil fikrlash, 
badiiy did, shaxsning irodaviy sifatlaridan (maqsadga intilish, qatiylik 
va hokazo) tarkib topa boshlaydi, bulaming barchasi bolalami maktabda 
o ‘qishga tayyorlaydi.
Q urish-yasash m ateriallarin in g turlari. M aktabgacha tarbiya 
muassasalarida bolalarga qurish-yasash faoliyatini o ‘rgatishda qurilish 
materiali, konstruktor, qog‘ozdan, tabiatdagi, tashlandiq materiallardan 
va boshqalardan foydalaniladi. M aterialning turi qurish-yasash turini 
aniqlab beradi,-
Q urilish m ateriali m ayda va yirik geom etrik ftguralardan (kub, 
s ilin d r, p riz m a va h o k a z o ) ib o ra t. M a sh g ‘u lo tla rd a q u rilish
materiallaridan, turli xil m ayda to ‘plamlardan foydalaniladi. Masalan. 
M .P.Agapovning № 2, 3, 4, 5, 6, 7 m azm unli to ‘plamlar: «Kosm od- 
rom», «Temir y o i vokzali» va boshqalar. Mashg‘ulot paytida materiallar
145

---

к о ‘р b o ‘lishi kerak. Tarbiyachi qurilish m ateriallaridan qurish-yasash 
faoliyatini tashkil etayotgan odam , hayvon. o ‘sim lik va transp ortni 
ifodalovchi m ayda o ‘yinchoqlarni tanlashi m aqsadga muvofiqdir.
M aktabgacha tarbiya yoshidagi bolalar tevarak-atrofdagi aniq 
narsalarni, ya'ni quyon u ch u n uy, m ashinalar va y o ‘lovchilar uchun 
k o ‘prik yasaydilar. 0 ‘yinchoqlarni qurish-yasashda ishlatish katta 
ahamiyatga ega, o ‘yin faoliyatining rivojlanishiga katta ta ’sir ko‘rsatadi. 
Qurilish m ateriallari m a’lum bir javonlarda, tartib bilan saqlanadi.